Đánh thức tiềm năng, đưa xã Ngọc Linh thoát nghèo

Xã “2 nhất”

Xã Ngọc Linh hiện có 12 thôn với hơn 2.800 khẩu, 95% là người DTTS. Hiện Ngọc Linh đang “sở hữu” 2 cái nhất gồm: nghèo nhất (xã có 553 hộ nghèo, chiếm gần 77% số hộ) và số tiêu chí nông thôn mới ít nhất (8/19 tiêu chí). Tất cả tiêu chí đạt chủ yếu là từ chính quyền thực hiện, như quy hoạch, thủy lợi, điện, hạ tầng, thông tin truyền thông…

Là xã có điều kiện thổ nhưỡng phù hợp để trồng và phát triển các cây dược liệu, nhất là sâm dây và “quốc bảo” sâm Ngọc Linh nhưng nhiều năm qua, việc phát triển dược liệu nơi đây không dễ, nên ước mơ thoát nghèo của người dân vẫn khó thành hiện thực. Hiện toàn xã Ngọc Linh mới trồng được gần 277ha sâm dây, 6,3ha sâm Ngọc Linh. Số diện tích trên đã tăng nhiều so với năm 2020, sâm dây tăng gần 137ha, sâm Ngọc Linh tăng 2,8ha.

Tuy nhiên, việc phát triển sâm dây chỉ trên diện tích, còn thực tế năng suất, số lượng cây không nhiều. Anh A Kham - Trưởng thôn Lê Toan cho biết: Thôn có 81 hộ, 100% là người Xơ Đăng. Chủ trương trồng sâm dây được người dân hưởng ứng, toàn thôn đã trồng được 9ha. Tuy nhiên, sâm dây năm đầu cho thu hoạch tốt, năng suất cao, đến năm thứ 2, 3, sâm dây cho củ ít, củ nhỏ nên người dân bỏ không làm. “Nhà tôi trồng 1ha, đất đã trồng sâm dây 3 năm nên không hiệu quả. Sâm dây trồng 6-7 tháng là phải thu hoạch, để lâu củ hư. Ngoài ra, đất trồng được sâm dây ở trong thôn chủ yếu là đất dốc lớn, năm 2020 mưa lũ đã cuốn trôi nhiều diện tích” - A Kham khẳng định.

Mơ ước thoát nghèo khó thực hiện với việc trồng sâm dây, người dân thôn Lê Toan giờ chỉ chờ cây lúa. Toàn thôn gieo trồng được 40ha nhưng chỉ 1 vụ. Khi thu hoạch lúa (tháng 6-7) thì đất bỏ, đợi đến đầu năm gieo lại. “Mùa mưa, nhất là cuối năm thời tiết lạnh, lúa gieo không lên” - A Kham cho biết thêm.

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Dương Văn Trang tặng quà xã Ngọc Linh. Ảnh: C.N

Còn tại thôn Sa Múc – nơi có 68/72 hộ nghèo, anh A Iếp cho biết: Nhà tôi trồng 2ha sâm dây, đến năm thứ 3 sâm dây ít củ, nhỏ, giá bán chỉ 15.000 - 20.000 đồng/kg, bằng 1/3 thậm chí 1/4 so với cách đây 3 năm. Ngoài ra, trồng sâm dây phải phát, đốt, tạo luống để trồng, sâm dây không thể trồng dưới tán rừng như sâm Ngọc Linh.

Là xã nghèo nên ước mơ trồng sâm Ngọc Linh của người dân còn xa vời. Bởi giá mua một hạt sâm Ngọc Linh là 100.000 đồng, đem về gieo chưa biết có nảy mầm hay không, thêm vào đó, thị trường hạt giống đang “loạn” khi giống giả đã trà trộn vào tận xã. Cây giống cũng có giá cao, từ 250.000 - 300.000 đồng/cây. Ngoài ra, trồng sâm Ngọc Linh cần nhiều thời gian, ít nhất sau 5 năm cây mới cho thu hạt, ít nhất 7 năm mới cho thu củ.

Đánh thức tiềm năng

Tại cuộc làm việc của Thường trực Tỉnh ủy với chính quyền xã Ngọc Linh, nhiều lãnh đạo, doanh nghiệp kiến nghị, hiến kế để phát huy tiềm năng, thế mạnh để giúp dân xã Ngọc Linh sớm thoát nghèo.

Cụ thể, ông Trần Hoàn - Giám đốc Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum đề xuất về việc hỗ trợ giống sâm Ngọc Linh cho dân. Tuy nhiên, trồng sâm phải có tổ chức, phải thành lập hợp tác xã. Nếu hỗ trợ rồi dân tự trồng sẽ không hiệu quả. Cần củng cố lại hợp tác xã, trong đó có sự tham gia của doanh nghiệp trồng sâm trên địa bàn; thành lập hợp tác xã kiểu mới để trồng sâm. Công ty hỗ trợ giống, chính quyền phải phối hợp cùng doanh nghiệp khảo sát vị trí trồng sâm Ngọc Linh. Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum cung cấp, giám sát nguồn giống, hỗ trợ kỹ thuật. Với sâm dây, trồng phải áp dụng khoa học kỹ thuật mới hiệu quả. Công ty cam kết thu mua các sản phẩm sâm trồng của dân.

Cùng quan điểm trên, ông Nguyễn Thành Chung - Giám đốc Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Đăk Tô, doanh nghiệp được giao bảo tồn, phát triển sâm Ngọc Linh tại Kon Tum cho biết thêm: Xã Ngọc Linh cần thành lập một hợp tác xã nông nghiệp. Công ty sẽ tham gia và cam kết cùng hỗ trợ giống, vật tư, kỹ thuật trồng, chăm sóc sâm Ngọc Linh với dân. Chính quyền cần phải vào cuộc sớm để kịp cho thời vụ trồng sâm vào tháng 10 hằng năm.

Tuy nhiên đó là kế lâu dài, trước mắt, người dân và chính quyền xã Ngọc Linh cần tìm hướng giúp dân ổn định cuộc sống, lấy ngắn nuôi dài. “Lấy ngắn ở đây là trồng sâm dây, nuôi gia súc như trâu, bò, heo, tiếp tục phát triển các cây trồng ngắn ngày khác như lúa, mì, ngô... Người dân phải đảm bảo cuộc sống để tái sản xuất trong giai đoạn tiếp theo. Lâu dài, các cấp, ngành trong tỉnh cùng doanh nghiệp phải tham gia cùng chính quyền để giúp xã Ngọc Linh” - đồng chí Nguyễn Văn Hòa, Phó Bí thư Tỉnh ủy kiến nghị.

“Tiềm năng có nhưng bà con vẫn nghèo có nhiều nguyên nhân, trong đó thiếu kiến thức trong lao động sản xuất. Ruộng lúa chỉ làm 1 vụ, sau bỏ. Trâu bò nuôi trong rừng không bán. Nuôi lâu, giá bán sẽ giảm, trâu bò sẽ chết”- đồng chí Dương Văn Trang, Bí thư Tỉnh ủy nhận diện một trong những nguyên nhân làm xã Ngọc Linh vẫn nghèo nhất tỉnh.

Trước thực trạng trên, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy chỉ đạo Sở NN&PTNT, Liên minh HTX tỉnh cần phối hợp giúp thành lập hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới tại xã Ngọc Linh. 12 thôn trong xã phải thành lập tổ hợp tác nông nghiệp, trong đó quan tâm đến sâm dây và sâm Ngọc Linh. Các công ty, doanh nghiệp cần đồng hành, hỗ trợ giống, kỹ thuật giúp dân thông qua hợp tác xã. Ngoài ra, để khai thác hết tiềm năng, người dân có thể làm một vụ lúa, một vụ màu trên cùng diện tích. Với diện tích lúa đảm bảo nguồn nước, cần làm 2 vụ. Bên cạnh đó, ưu tiên nâng cấp Tỉnh lộ 764, con đường duy nhất nối huyện với xã. Ngoài ra, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy còn yêu cầu huyện Đăk Glei và xã Ngọc Linh cần rà soát, củng cố và nâng cao chất lượng của hệ thống chính trị ở xã, thôn. Đây là nút thắt của việc lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế, xã hội của xã Ngọc Linh. Cán bộ huyện, xã cần xuống thôn, ra vườn, lên rẫy để hướng dẫn bà con trong sản xuất. Với các chương trình mục tiêu quốc gia, năm 2022 sẽ ưu tiên cho xã Ngọc Linh nhằm sớm giúp dân thoát nghèo.

Được biết, huyện Đăk Glei đã cùng với doanh nghiệp khảo sát và chọn được  vị trí đất để phù hợp trồng sâm Ngọc Linh. Ngoài ra, Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum chủ trương trước mắt ủng hộ 50 hồ cá để xã Ngọc Linh phát triển thủy sản ở những vùng đất có nguồn nước sạch, trong đó nguồn giống cho do Công ty cấp cho dân, sản phẩm làm ra Công ty tiêu thụ để lấy ngắn nuôi dài, giúp dân ổn định cuộc sống.     

Cao Nguyên