Chủ động phòng, chống hạn hán ở các vùng có nguy cơ hạn cao

Huyện Ia H’Drai là địa phương có điều kiện địa hình khá phức tạp, nhiệt độ trung bình luôn ở mức cao nhất của tỉnh. Thổ nhưỡng tại địa phương này chủ yếu là đất pha sét, không thuận lợi cho canh tác nông nghiệp. Vì vậy, tổng diện tích cây cà phê của toàn huyện chỉ đạt 104ha, lúa Đông - Xuân đạt 30ha; diện tích nông nghiệp còn lại chủ yếu là cao su (gần 25.000ha) do loài cây này không có yêu cầu quá lớn về thổ nhưỡng và nước tưới.

Ông Nguyễn Thanh Tuân, trú tại thôn 1, xã Ia Đal, huyện Ia H’Drai cho biết, gia đình ông hiện đang trồng 3ha cà phê, xen kẽ trong vườn cao su. Toàn bộ diện tích này ông được các nông trường cao su cho mượn. Xác định được tính phức tạp của địa hình cũng như nguồn nước, ông Tuân chỉ trồng cà phê gần một dòng suối nhỏ để tiện cho việc chăm sóc. Dù đã tận dụng lòng suối để tạo hồ trữ nước, song mỗi lần, ông Tuân chỉ tưới được khoảng 2 tiếng là hết nước. Muốn có nước tưới tiếp, ông phải chờ ngày hôm sau, khi nước chảy từ suối về lòng hồ đủ để tưới.

“Ngoài đi làm cao su thuê ra thì vợ chồng tôi chỉ trông chờ vào diện tích cà phê này. Nhưng nguồn nước tưới eo hẹp khiến thu nhập từ cà phê chẳng được bao. Niên vụ 2021, gia đình tôi chỉ thu được khoảng 120 triệu đồng từ tiền bán cà phê, trừ hết chi phí gần như không còn lợi nhuận. Kinh tế gia đình vì thế cũng khó khăn, phụ thuộc hoàn toàn vào tiền đi cạo mủ cao su thuê và chăn nuôi bò” - ông Tuân bộc bạch.

Ông Nguyễn Thanh Tuân đắp đập tích nước tưới cà phê. Ảnh: D.T

Theo ông Trần Văn Chiến - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Ia H’Drai, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng thiếu nước tưới là bởi các diện tích cà phê thường được bà con nhân dân canh tác xen kẽ với các nông trường cao su, cách xa nguồn nước hoặc nguồn nước tưới không đảm bảo. Bên cạnh đó, do địa hình phức tạp, địa bàn rộng nên việc dẫn kênh mương thủy lợi về các diện tích nhỏ, lẻ, xen kẽ gặp nhiều khó khăn.

Không chỉ khó khăn về nguồn nước tưới, người dân tại huyện Ia H’Drai cũng phải đối mặt với tình trạng thiếu nước sinh hoạt. Nguyên nhân vẫn đến từ điều kiện thổ nhưỡng phức tạp, mạch nước ngầm nằm sâu dưới lòng đất và rất khó tìm. Lãnh đạo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Ia H’Drai cho biết, trước đây đã từng có đơn vị khoan 8 cái giếng mới có một cái có nước.

Trước thực tế trên, UBND huyện Ia H’Drai đã tiến hành xây dựng 9 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung trên địa bàn. Trong đó, có 7 công trình được huyện đầu tư theo nhóm hộ; 1 công trình cung cấp nước tập trung do huyện đầu tư đang được vận hành, cung cấp nước cho bà con tại hai xã Ia Tơi và Ia Dom; 1 công trình cung cấp nước cho thôn 9, thôn Ia Đơr, xã Ia Tơi do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đầu tư đang chuẩn bị được bàn giao và đưa vào vận hành trong mùa khô 2022.

Chị Lữ Thị Thanh, trú tại thôn 1, xã Ia Đal, huyện Ia H’Drai chia sẻ: “Từ khi có công trình cấp nước, bà con rất mừng. Gia đình mình có 6 người cả già, cả trẻ nhỏ vẫn đủ nước để sử dụng cho việc đun nấu, rửa dọn. Tuy nhiên, do lượng nước không nhiều, nên mình cũng sử dụng tiết kiệm, việc giặt giũ vẫn phải ra sông Sa Thầy để tiết kiệm nguồn nước sạch”.

Huyện Ia H’Drai đã xây dựng 9 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung trên địa bàn. Ảnh: DT

Theo ông Bùi Văn Nhàng- Phó Chủ tịch UBND huyện Ia H’Drai, ngay từ năm 2021, UBND huyện đã ban hành kế hoạch để ứng phó với các loại hình thiên tai; trong đó có công tác ứng phó với hạn hán. Theo đó, huyện Ia H’Drai đã yêu cầu ngành nông nghiệp và UBND 3 xã Ia Dom, Ia Tơi, Ia Đal hướng dẫn cho bà con nhân dân gieo trồng đúng lịch thời vụ, sử dụng các giống cây chịu hạn; chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ lúa sang bắp, rau, đậu… đối với các diện tích thường xuyên bị hạn.

Đối với nước sinh hoạt, UBND các xã phải thực hiện vận động nhân dân trong khu vực hưởng lợi từ các công trình tự chảy, công trình cấp nước phải thường xuyên nạo vét đầu mối, súc rửa bể lắng lọc, sửa chữa tuyến đường ống chính, bể chứa, chống rò rỉ, lãng phí nước. Đặc biệt, phải sử dụng các vật dụng như bồn chứa, thùng nhựa, can đựng nước... để dự trữ nước sạch.

“Hiện nay, trên địa bàn huyện vẫn chưa xảy ra tình trạng thiếu nước, hạn hán. Tuy nhiên, UBND huyện sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp để phòng, chống hạn hán; trong đó sẽ đề xuất xây dựng các công trình cấp nước tập trung để giải quyết nhu cầu nước sinh hoạt cho bà con nhân dân ở phía Nam xã Ia Đal. Bên cạnh đó, huyện sẽ đầu tư các hồ chứa nước, thực hiện theo quy hoạch; tăng cường quản lý, tiết kiệm nước trong mùa khô; đầu tư các công trình trọng điểm, đề xuất cấp trên hỗ trợ kinh phí để xây dựng hệ thống kênh mương dẫn nước, khắc phục tình trạng thiếu nước ở một số điểm cục bộ” - ông Bùi Văn Nhàng cho hay.

Trong khi đó, ông Trần Văn Lực - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh cho biết, để phòng, chống thiệt hại do hạn hán gây nên, ngay từ đầu năm 2022, đơn vị đã có văn bản đôn đốc, hướng dẫn các địa phương, đơn vị quản lý khai thác công trình triển khai các biện pháp phòng chống hạn. Theo đó, thường xuyên kiểm kê nguồn nước trong công trình thủy lợi, thực hiện tiết kiệm nước ngay từ đầu vụ Đông-Xuân, phân phối nước hợp lý từ đầu vụ sản xuất và điều chỉnh hợp lý khi nguồn nước bị thiếu hụt để bảo đảm cung cấp đủ nước cho các nhu cầu thiết yếu trong cả mùa khô; thực hiện các giải pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho lúa và cây trồng cạn, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nước tối thiểu vào các thời kỳ nhạy cảm về nước của cây trồng, đặc biệt với cây ăn quả, cây trồng có giá trị kinh tế cao.       

Dư Toán