Người “giữ lửa” văn hóa dân tộc ở Kon Brăp Ju

Đến thăm làng Kon Brăp Ju vào một chiều cuối tháng 5, chúng tôi chầm chậm băng qua cây cầu treo chông chênh bắc qua sông Đăk Pne để vào làng. Làng Kon Brăp Ju mang vẻ đẹp cổ xưa với những con đường nông thôn mới sạch đẹp, nhà rông trung tâm nằm giữa sừng sững, uy nghiêm. Nơi đây cũng được nhiều du khách ghé thăm bởi còn giữ được những nét văn hóa truyền thống độc đáo, đặc biệt là việc phát triển du lịch cộng đồng những năm gần đây.

Chúng tôi hỏi thăm nhà nghệ nhân A Jring Đeng thì ai cũng biết và còn được bà con dân làng dẫn vào tận nhà. Nhà của nghệ nhân A Jring Đeng có khoảnh sân rộng rãi cùng căn nhà sàn được thiết kế nhỏ gọn, đẹp mắt. Đã mấy hôm rồi đôi chân của ông bị đau và đi lại khó khăn vì bị gút nhưng khi thấy chúng tôi đến, ông cũng ráng gượng dậy, bước tập tễnh từng bước xuống mấy bậc cầu thang nhà sàn để chào đón khách.

Mời chúng tôi vào nhà, ông luôn nở nụ cười hiền hậu trên môi. Các vật dụng trong căn nhà sàn sạch đẹp và mát mẻ của ông được bày biện rất ngăn nắp, xung quanh treo một số nhạc cụ ông thường xuyên chơi như đàn ting ning, kơ ni. Ông cho biết, hiện cả làng có tổng cộng 17 bộ chiêng quý, trong đó 1 bộ vừa được huyện tặng đang được ông bảo quản để chỉnh âm, kiểm tra trước khi đưa vào sử dụng.

Nghệ nhân A Jring Đeng giới thiệu bộ chiêng mới của làng mới được trao tặng. Ảnh: H.T

Sau nhiều năm làm cán bộ lãnh đạo xã Tân Lập, năm 2004, ông nghỉ về sinh sống tại địa phương và được nhân dân tín nhiều tiếp tục bầu ông giữ nhiều chức vụ quan trọng tại thôn như bí thư, già làng, chi hội trưởng Người cao tuổi... Đến nay, tuy chân đã chậm, mắt cũng bắt đầu mờ vì tuổi tác nhưng với sự tín nhiệm của bà con, già A Jring Đeng vẫn miệt mài với làng và có nhiều đóng góp cho sự đổi mới của làng như hôm nay.

“Thật ra khi về già rồi thì ai cũng muốn nghỉ ngơi để được đi đây đi đó nhưng vì cái tình, cái nghĩa với bà con, làng xóm quá lớn nên mình quyết phục vụ bà con, lối xóm đến khi không còn sức nữa thì thôi”- Nghệ nhân A Jring Đeng tâm tình với chúng tôi.

Với niềm đam mê cồng chiêng, nghệ nhân A Jring Đeng cho biết, ông đã tự học từ nhỏ, từ những lần theo cha, ông đi khắp các lễ hội lớn nhỏ. Qua những lần đó, những âm thanh cồng chiêng như đã thẩm thấu vào trong người ông, khả năng chơi chiêng cũng từ đó mà đến một cách tự nhiên, ông không cần phải cố gắng nhiều. Ông cho rằng có được kết quả đó là do ông có một niềm say mê mãnh liệt với âm nhạc, nghệ thuật. Và ông luôn dùng chân lý này để truyền dạy cho các em nhỏ, luôn chú trọng truyền sự nhiệt huyết, đam mê cho các em trong lúc học để tăng hiệu quả.

Dù được công nhận là nghệ nhân ưu tú trong lĩnh vực cồng chiêng, nhưng nghệ nhân A Jring Đeng rất đa tài. Ngoài cồng chiêng, ông còn biết đàn, đan lát, am hiểu kiến thức về sử thi Ba Na...

Nghệ nhân A Jring Đeng hiện tại còn là Chủ nhiệm của Câu lạc bộ Liên Thế hệ tự giúp nhau của thôn. Câu lạc bộ hoạt động trong 3 lĩnh vực chính là văn hóa, văn nghệ - thể thao, hỗ trợ sinh kế, phát triển kinh tế và hỗ trợ hoạt động của người cao tuổi. Dù trong lĩnh vực nào, nghệ nhân A Jring Đeng luôn quan tâm tới việc gắn kết các thành viên, hỗ trợ, giúp đỡ nhau để nâng cao chất lượng cuộc sống cho bà con, đem lại nhiều hiệu quả tích cực trong xây dựng nông thôn mới, đặc biệt là các phong trào văn hóa văn nghệ tại địa phương.

Nghệ nhân A Jring Đeng luôn khuyến khích lớp trẻ, con cháu trong nhà sớm tiếp cận với văn hóa dân gian của dân tộc Ba Na. Ảnh: H.T

Ông còn đặc biệt quan tâm đến việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ trẻ thông qua việc lồng ghép các chương trình, nguồn lực của tỉnh, của địa phương trong hỗ trợ tập luyện. Các em nhỏ tại làng được học 2 buổi/tuần do nghệ nhân A Jring Đeng cùng các nghệ nhân cồng chiêng của làng chỉ dạy thông qua mô hình hỗ trợ tự giúp nhau truyền dạy cồng chiêng tại làng. Đến nay, làng Kon Brăp Ju thực hiện tốt việc gìn giữ và bảo quản cồng chiêng với 17 bộ cồng chiêng quý, đồng thời duy trì đội chiêng, múa xoang gần 25 người thường xuyên tham gia biểu diễn tại các lễ hội lớn nhỏ.

Nghệ nhân ưu tú A Hliek (47 tuổi) - Đội trưởng đội cồng chiêng của làng,  người thường xuyên hợp tác cùng với nghệ nhân A Jring Đeng dạy chiêng cho các em nhỏ cho biết: “Tôi cùng nghệ nhân A Jring Đeng đảm nhận vai trò quan trọng trong việc truyền dạy cồng chiêng cho các em nhỏ. Có sự chỉ dẫn, dìu dắt và truyền cảm hứng của nghệ nhân A Jring Đeng, các em nhỏ ở làng đều hăng say tập luyện và đạt nhiều thành tích tốt”.

Nhận xét về sự tận tâm và những đóng góp của nghệ nhân, già làng A Jring Đeng, ông Phạm Văn Đừng- Trưởng thôn Kon Brăp Ju cho biết: “Hiện tại tuy đã tuổi cao nhưng ông A Jring Đeng vẫn luôn nhiệt huyết, tận tâm với thôn làng bằng nhiều hoạt động ý nghĩa, đặc biệt là trong phong trào văn hóa, du lịch, tập luyện cồng chiêng tại làng. Nhờ có ông mà ý thức đoàn kết cộng đồng và tinh thần tự giác của bà con được nâng cao, góp phần xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

Chia tay Kon Brăp Ju, tiễn chúng tôi một đoạn xa ra tận đầu làng, nghệ nhân A Jring Đeng tâm tình rằng, nếu một ngày ông không còn nữa, ông chỉ mong rằng lớp trẻ trong làng sẽ có thể giữ mãi nhiệt huyết, niềm đam mê với truyền thống của dân tộc Ba Na nơi đây. Bên cạnh đó, làng sẽ ngày càng phát triển, được địa phương quan tâm đầu tư phát huy thế mạnh, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch cộng đồng, các phong trào văn hóa, văn nghệ. Từ đó, bà con làng Kon Brăp Ju sẽ ngày càng đoàn kết, nỗ lực vươn lên để có cuộc sống trù phú, no ấm hơn.

Hoàng Thanh