Plei Lay là một trong số ít những ngôi làng ở xã Ia Chim (thành phố Kon Tum) còn giữ được gần như nguyên vẹn bản sắc văn hóa của dân tộc Gia Rai, trong đó có nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Hằng ngày, bên hiên ngôi nhà sàn, những người phụ nữ trong làng cần mẫn se sợi, dệt thổ cẩm và truyền nghề cho thế hệ con cháu của mình.
Trời ngả về chiều, trên chiếc giường đặt cạnh cửa sổ, bà Y Tăk (61 tuổi), ở làng Kon Gu I, xã Ngọc Wang (huyện Đăk Hà) vẫn thoăn thoắt đôi tay, miệt mài bên khung cửi. Đã mấy chục năm trôi qua, bà Y Tăk vẫn vẹn nguyên tình yêu với thổ cẩm.
Thời gian qua, công tác gìn giữ và bảo tồn các làn điệu dân ca của đồng bào DTTS tại chỗ trên địa bàn tỉnh có nhiều khởi sắc, góp phần bảo tồn, phát huy những nét văn hóa đặc sắc, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của người dân.
Chiều muộn, đến thăm nhà, chúng tôi vẫn thấy ông A Luôn miệt mài đan gùi. Mỉm cười chào khách, ông thủ thỉ: “Đan cho kịp giao gùi cho người dân đặt hàng theo yêu cầu và cũng để kiếm thêm ít tiền trang trải cuộc sống”.
Với tình yêu và lòng say mê những giai điệu truyền thống, nghệ nhân A Mơng (60 tuổi) ở thôn Plei Tơ Nghia (phường Quang Trung, thành phố Kon Tum) đã có nhiều đóng góp cho hoạt động nghệ thuật tại địa phương. Khi về hưu, ông tích cực truyền “lửa” đam mê âm nhạc dân tộc cho lớp trẻ, đặc biệt là cồng chiêng.
Không chỉ nổi bật với những làn điệu cồng chiêng, trang phục thổ cẩm có nhiều nét riêng, mà người Gié - Triêng (huyện Đăk Glei) còn có ẩm thực hết sức độc đáo, đậm đà hương vị được chế biến từ lá mì. Món ăn dân dã này luôn có sức hấp dẫn, có thể làm say mê với bất kỳ thực khách nào khi có dịp thưởng thức.
Dân tộc Brâu là 1 trong 7 DTTS tại chỗ ở Kon Tum với kho tàng văn hóa rất phong phú và đa dạng. Những năm qua, với sự hỗ trợ của Nhà nước, cộng đồng người Brâu ở thôn Đăk Mế (xã Pờ Y, huyện Ngọc Hồi) tích cực gìn giữ bản sắc văn hóa và nỗ lực xây dựng đời sống ấm no, hạnh phúc.
Nghệ nhân A Par (sinh năm 1969, làng Kon Xơ Mlũh, xã Đăk Tờ Re, huyện Kon Rẫy) nổi tiếng bởi có đôi tay tài hoa. Ông có thể chỉnh chiêng, đan lát, làm các nhạc cụ từ tre, nứa và rèn nhiều dụng cụ phục vụ sản xuất của bà con trong vùng.
Dù đã nhiều tuổi nhưng mỗi khi nhắc đến chiêng, cồng, Nghệ nhân ưu tú A Nhất ở thôn Kon Bưu (xã Tân Lập, huyện Kon Rẫy) vẫn nhớ như in từng nốt nhạc, nhịp điệu trong các bài chiêng cổ. Ông luôn gắng sức giữ gìn chúng như “báu vật” và truyền dạy cho thế hệ trẻ.
Bà con làng Đăk Rip 2, xã Đăk Na (huyện Tu Mơ Rông) thân mật gọi A Ngụ (37 tuổi) là “nghệ nhân” vì với tài năng cùng sự khéo léo của đôi tay, anh đã chế tác ra nhiều đàn t’rưng, ting ning, klông pút, từ đó góp phần giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Xơ Đăng.
Trong đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng các DTTS, nhạc cụ truyền thống có vai trò cực kỳ quan trọng, gắn liền với nhiều loại hình văn hóa truyền thống khác. Vì vậy, cùng với các chính sách hỗ trợ của Đảng và Nhà nước, cộng đồng các DTTS đang ra sức gìn giữ và bảo tồn những nét văn hóa dân tộc, trong đó có nhạc cụ truyền thống.
Được các già làng, nghệ nhân trao truyền, anh A Huyền sớm biết chế tác và chơi các loại nhạc cụ truyền thống. Âm thanh từ các nhạc cụ truyền thống do anh chơi có sức cuốn hút kỳ lạ người nghe, người xem.
Nghệ nhân A Hưng (62 tuổi) ở thôn Kon Rờ Bàng 1 (xã Vinh Quang, thành phố Kon Tum) là một trong những tấm gương sáng nỗ lực truyền dạy cồng chiêng, âm nhạc dân gian cho thế hệ trẻ. Qua đó, góp phần gìn giữ, bảo tồn di sản cồng chiêng, nét đẹp văn hóa của dân tộc Ba Na.
Người có công giữ gìn và phát triển nghề rèn của người Ba Na (nhánh Jơ Lơng) ở thôn Kon Túc, xã Đăk Pne, huyện Kon Rẫy là nghệ nhân A Gíp. Sản phẩm rèn của nghệ nhân A Gíp làm ra như con dao, cái rựa, cái cuốc, phục vụ đắc lực cho sinh hoạt, sản xuất của bà con.
Để tiếng cồng chiêng mãi ngân vang và tăng sức hấp dẫn, ngoài kỹ thuật đánh của các nghệ nhân thì kỹ năng chỉnh, sửa chiêng có ý nghĩa rất quan trọng, từ đó góp phần phát huy giá trị di sản của cồng chiêng Tây Nguyên.
Tại Liên hoan Sắc màu thổ cẩm thành phố Kon Tum lần thứ III được tổ chức tại nhà rông Kon Klor (phường Thắng Lợi) vừa qua, người dân và du khách được đắm chìm trong không gian sôi động, rực rỡ sắc màu với váy, áo thổ cẩm. Tại đây, chúng tôi đặc biệt ấn tượng với nữ nghệ nhân Y Tủi (43 tuổi, thôn 4, xã Kroong, thành phố Kon Tum) bởi cách dệt điêu luyện và những câu chuyện hay về thổ cẩm của người Ba Na.