Truyền lửa đam mê văn hóa cồng chiêng

Dù rất bận rộn với vai trò là Chủ nhiệm CLB Văn hóa dân gian thôn Kon Trang Long Loi, nhưng khi được triệu tập tham gia lớp truyền dạy cồng chiêng cho học sinh và thanh thiếu nhi tại thôn Đăk Kang Yốp, xã Đăk Hring, đều đặn Chủ nhật hằng tuần, nghệ nhân ưu tú A Thuih cùng vợ là nghệ nhân Y Nhuih vẫn bố trí thời gian, vượt trên 20km để đến với lớp. Đau đáu với việc giữ tiếng chiêng cho thế hệ mai sau, vợ chồng nghệ nhân đem hết khả năng của mình để dạy các em đánh cồng chiêng cho đúng bài, biểu diễn xoang đúng điệu.

Từ ngày lớp được mở, ông A Nỉh luôn sắp xếp thời gian đưa cháu mình đến lớp. Đồng thời, ông cũng tích cực hỗ trợ nghệ nhân A Thuih trong công tác vận động con cháu đến lớp đúng giờ, học hành nghiêm túc. Ở đây, ông tìm lại được cảm xúc của những lễ hội truyền thống của dân tộc vốn đã bị lãng quên nhiều năm với những âm hưởng của tiếng cồng chiêng, của những điệu xoang.

Nghệ nhân Y Nhuih tham gia truyền dạy cồng chiêng cho thiếu nhi tại thôn Đăk Kang Yốp, xã Đăk Hring. Ảnh: TN

“Ngày hội, ngày lễ gì phải có cồng chiêng mới vui, không có cồng chiêng buồn lắm, nên mấy phụ huynh khi nghe nói cho con em đến lớp để người lớn truyền dạy cồng chiêng thì ai cũng nhiệt tình hưởng ứng” - ông A Nỉh chia sẻ.

Theo ông A Nẻo - Bí thư chi bộ, Trưởng thôn Đăk Kang Yốp, thôn hiện có trên 100 hộ dân người dân tộc Ba Na (nhánh Rơ Ngao). Nhưng hàng chục năm nay, thôn đã vắng tiếng cồng chiêng, vắng những điệu xoang, do bộ cồng chiêng của thôn đã thất lạc.

“Mong ước giữ bản sắc văn hóa truyền thống luôn âm ỉ trong tâm trí của dân làng. Do vậy, lớp truyền dạy cồng chiêng được mở, không chỉ thu hút sự tham gia của các em học sinh, mà nhiều người dân trong thôn cũng tích cực đến học. Đều đặn ngày Chủ nhật hàng tuần, bà con lại tụ họp ở nhà rông của thôn để cùng nhau tập đánh cồng chiêng” ông A Nẻo phấn khởi nói.

Theo ông Trần Anh Dũng - Trưởng Phòng VHTT huyện Đăk Hà, hiện nay trên địa bàn huyện có 17 nghệ nhân được phong tặng nghệ nhân ưu tú và gần 100 nghệ nhân, người có uy tín trong vùng DTTS đang lưu giữ những bộ cồng chiêng cá nhân và thông thạo chỉnh chiêng, biểu diễn cồng chiêng, xoang. Trong thời gian qua, nghệ nhân trên địa bàn huyện đã đem hết hiểu biết, khả năng của mình để truyền dạy lại các bài chiêng hay, các bài chiêng cổ. Thông qua sự truyền thụ của các nghệ nhân, nhiều thế hệ thanh thiếu niên đã biết đánh, biết biểu diễn cồng chiêng, xoang cũng như các vốn văn hóa truyền thống của cha ông để lại.

Các học viên là thanh thiếu nhI thôn Đăk Kang Yốp biểu diễn cồng chiêng - xoang. Ảnh: TN

Để duy trì, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đối với đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện, trong dịp hè năm 2022, huyện đã tổ chức mở 11 lớp truyền dạy cồng chiêng cho thanh thiếu nhi. Với sự hướng dẫn nhiệt tình, tâm huyết của các nghệ nhân, từ chỗ bỡ ngỡ, nhiều thanh thiếu niên, học sinh DTTS người Ba Na, Xơ Đăng đã có thể đánh các bài chiêng, biểu diễn được các điệu xoang truyền thống của dân mình.

“Huyện đã thành lập và duy trì 91 đội cồng chiêng, xoang. Trong đó, có 53 đội cồng chiêng thanh thiếu niên do các nghệ nhân lớn tuổi trực tiếp quản lý, truyền dạy, thường xuyên tham gia tập luyện, biểu diễn phục vụ các hoạt động văn hóa, nghệ thuật cho nhân dân mỗi dịp lễ tết, cưới hỏi tại địa bàn và tham gia giao lưu tại các sự kiện văn hóa - nghệ thuật trong và ngoài tỉnh. Nhờ đó, đã phát huy được vai trò, trách nhiệm của đội ngũ nghệ nhân trong việc truyền dạy, lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống của cồng chiêng Tây Nguyên”- ông Dũng cho biết.

Gìn giữ văn hóa cồng chiêng hiện nay không chỉ góp phần bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc Tây Nguyên- di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, mà còn góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần, phục vụ nhu cầu thưởng thức văn hóa của đại bộ phận nhân dân. Để làm được điều này, vai trò của đội ngũ nghệ nhân dân gian là rất quan trọng. Bởi họ không chỉ là người lưu giữ, bảo tồn mà còn là những người trực tiếp truyền lửa đam mê, giúp thế hệ trẻ ý thức về trách nhiệm trong việc kế tục, gìn giữ và phát triển bản sắc văn hóa dân tộc mình trong tương lai.   

Trọng Nghĩa