Khai thác hiệu quả hạ tầng thủy lợi

Trên địa bàn tỉnh hiện có 594 công trình thủy lợi tập trung đang được đưa vào khai thác sử dụng gồm 85 hồ chứa, 8 trạm bơm điện và 501 đập dâng. Trong đó, 177 công trình do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý, 1 công trình do Ban Quản lý - Khai thác các công trình thủy lợi tỉnh quản lý và 424 công trình do UBND các huyện, thành phố quản lý.

Trong số các công trình thủy lợi hiện có, nhiều công trình có quy mô lớn, giữ vai trò chủ lực trong dự trữ, cung cấp nguồn nước cho những vùng chuyên canh cây công nghiệp dài ngày, lúa, hoa màu các loại như: Hồ Đăk Uy, Kon Trang Kla (Đăk Hà), Đăk Hniêng, Đăk Hna (Ngọc Hồi), Ea Bang Thượng, Đăk Yên (thành phố Kon Tum), Đăk Rngát (Đăk Tô). Cùng với đó là hàng nghìn kilômét kênh mương được đầu tư bài bản, hệ thống tiểu thủy nông đảm bảo việc dẫn nước đến các khu sản xuất, phục vụ nhu cầu tưới của người dân.

Hệ thống kênh mương được đầu tư nâng cấp giúp đảm bảo nước tưới, hạn chế tình trạng hạn hán xảy ra vào cuối vụ tại các cánh đồng của xã Đoàn Kết. Ảnh: T.H

Theo đánh giá của Chi cục Thủy lợi tỉnh, với sự đầu tư bài bản, đồng bộ, hệ thống các công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh ngày càng phát huy hiệu quả. Diện tích đất cây trồng được tưới từ các công trình thủy lợi ngày càng được mở rộng. Năm 2023, các công trình thủy lợi bảo đảm nước tưới cho 22.369,02ha cây trồng, các công trình tiểu thủy nông, lòng hồ thủy điện và công trình tạm cũng đảm bảo tưới cho 24.773,22ha; tăng khoảng 2.000ha so với năm 2020. Các công trình thủy lợi đảm bảo cung cấp nước tưới gần 77,2% so diện tích cây trồng cần tưới của toàn tỉnh.

Tại xã Đoàn Kết, nơi được coi là vựa lúa của thành phố Kon Tum, trước đây, người dân canh tác tại “cánh đồng Loan Hải” và “cánh đồng ông Hiền” luôn nơm nớp lo về việc thiếu nước, khô hạn ở thời điểm cuối vụ lúa Đông- Xuân. Tuy nhiên, 3 năm nay, nỗi lo này đã được hóa giải nhờ được Nhà nước đầu tư hệ thống kênh dẫn nước và trạm bơm đưa nước từ sông Đăk Bla vào ruộng.

Ông Nguyễn Đình Nam- Phó Chủ tịch UBND xã Đoàn Kết cho biết: Trước đây, xã Đoàn Kết có trên 80ha đất canh tác thường xuyên xảy ra thiếu nước vào cuối mùa khô, khiến sản xuất bấp bênh, năng suất cây trồng bị sụt giảm; thậm chí nhiều khi bị mất trắng, chỉ vì cây trồng thiếu nước tưới. Nhưng bây giờ, người dân có thể yên tâm sản xuất, chủ động triển khai mùa vụ, giúp nâng cao thu nhập.

Có thể nói, nhờ nguồn nước tưới đảm bảo, người dân có điều kiện khai thác hết diện tích đất có khả năng sản xuất nông nghiệp từ một đến hai vụ/năm và chuyển đổi hàng nghìn héc-ta đất trồng lúa, trồng cây màu năng suất kém sang trồng các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Qua đó, góp phần xóa đói, giảm nghèo, cải thiện thu nhập cho nông dân, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế- xã hội của mỗi địa phương.

Tại huyện Đăk Hà hệ thống kênh mương được đầu tư tương đối bài bản. Ảnh: TH

Tuy nhiên, theo thống kê của Chi cục Thủy lợi, toàn tỉnh vẫn còn khoảng có 13.745ha có nhu cầu tưới. Do đó, để góp phần khai thác hiệu quả tiềm năng về đất đai, mở rộng diện tích sản xuất nông nghiệp, nâng cao năng suất cây trồng, nhất là tiềm năng ở những địa bàn có điều kiện thuận lợi phát triển cây ăn quả, tỉnh đã có kế hoạch đầu tư xây dựng mới, sửa chữa các công trình thủy lợi trong giai đoạn 2021-2025.

Theo đó, trong giai đoạn 2021-2025, tỉnh ta thực hiện đầu tư xây dựng mới 165 công trình thủy lợi trên với tổng diện tích tưới thiết kế là 6.463,5ha; trong đó, diện tích tưới cho lúa 2 vụ là 3.635,5ha, cây công nghiệp là 2.500ha, cây trồng khác là  328ha và cấp nước sinh hoạt cho 19.700 nhân khẩu. Hiện tại, có 3 công trình đã đầu tư xây dựng và sẽ đưa vào sử dụng trong năm 2023 gồm:  Hồ chứa lợi Đăk Long 1 (huyện Ngọc Hồi) với diện tích tưới 160ha, Cụm công trình thuỷ lợi huyện Ia H'Drai với diện tích tưới 1.000ha; công trình hồ chứa nước Đăk Pokei với diện tích tưới 2.000ha cho huyện Kon Rẫy và thành phố Kon Tum.

Ngoài ra, có 2 dự án đã có nguồn vốn, chuẩn bị thực hiện gồm công trình hồ chứa Đăk Rô Gia và Ya Tun (huyện Đăk Tô) và thủy lợi Kon Braih 3 (huyện Kon Plông) cung cấp nước tưới cho khoảng 2.200ha đất sản xuất. Đồng thời, tiến hành tư sửa chữa 253 công trình thủy lợi với tổng diện tích tưới thiết kế 10.553ha; trong đó, lúa 2 vụ 4.778ha, cây công nghiệp 4.057ha, cây trồng khác 1.718ha và cấp nước sinh hoạt cho 13.000 nhân khẩu.

Hạ tầng thủy lợi là một trong những yếu tố quan trọng, động lực để mở rộng sản xuất, hướng đến xây dựng vùng chuyên canh, quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao. Do đó, việc đầu tư, xây dựng và khai thác tốt các công trình thủy lợi hiện nay sẽ góp phần tích cực vào việc thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng bền vững.

Thiên Hương