Đưa Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV về phát triển văn hoá vào cuộc sống:
Thành tựu và những vấn đề đặt ra

Nhìn lại 5 năm qua (2010-2015), hoạt động văn hóa, nghệ thuật trên địa bàn tỉnh đã gặt hái được những thành tựu đáng ghi nhận. Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" phát triển ngày càng sâu rộng; số thôn, tổ dân phố, khu dân cư và hộ gia đình được công nhận đạt tiêu chuẩn văn hóa ngày càng tăng. Thiết chế văn hóa từ tỉnh đến cơ sở được đầu tư xây dựng, cơ bản đáp ứng nhu cầu của nhân dân; ý thức thực hiện nếp sống văn minh của người dân có chuyển biến tích cực. Công tác quản lý, sưu tầm, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa được tăng cường, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho người dân và quảng bá hình ảnh địa phương.

 Đến hết năm 2015, toàn tỉnh đã có 600 thôn, tổ dân phố đạt danh hiệu thôn, tổ dân phố văn hóa; 80.000 hộ gia đình được công nhận là Gia đình văn hóa. Các thiết chế văn hóa được đầu tư đi vào hoạt động khá hiệu quả với 7/9 huyện, thành phố có thư viện; 52 thư viện xã, phường, thị trấn; 6/9 huyện, thành phố có nhà văn hóa (hoặc Trung tâm văn hóa) cấp huyện; 25 xã, phường, thị trấn có nhà văn hóa, cụm văn hóa. Hệ thống nhà văn hóa thôn, bưu điện-văn hóa xã được xây dựng rộng và được đầu tư  một số trang thiết bị thiết yếu. Đến tháng 9/2015, toàn tỉnh có 437 nhà rông/593 làng đồng bào DTTS, đạt tỷ lệ 73,6%.

Bên cạnh đó, trong 5 năm (2010-2015), chúng ta đã tập trung nghiên cứu, sưu tầm và phục dựng 22 loại hình lễ hội văn hóa cổ truyền tiêu biểu của các dân tộc tại chỗ, như lễ hội mừng lúa mới, lễ hội ăn trâu, mừng nhà rông mới; lễ hội cưới truyền thống của các dân tộc Ba Na, Jẻ - Triêng, Xê Đăng, Brâu... Sưu tầm, phục dựng một số loại hình lễ hội, trò chơi dân gian, âm nhạc, văn học dân gian, nhạc cụ gõ, nhạc cụ hơi, nghề dệt truyền thống của các dân tộc Ba Na, Jẻ -Triêng, Ja Rai, Xê Đăng; nghệ thuật cồng chiêng, nghệ thuật hát sử thi... Từ đó làm cho đời sống văn hoá trên địa bàn toàn tỉnh ngày càng phong phú, khởi sắc.

Lễ hội ăn trâu mừng nhà rông mới của dân tộc Ba Na. Ảnh: Q.Đ

Tuy nhiên, trước đòi hỏi của yêu cầu phát triển, lĩnh vực văn hoá ở tỉnh ta vẫn đang có những tồn tại lớn cần tháo gỡ. Đó là mức hưởng thụ văn hóa của nhân dân chưa đồng đều giữa các vùng; hệ thống thiết chế văn hóa có nơi còn thiếu và không đồng bộ, hiệu quả sử dụng thấp; các di tích lịch sử, văn hoá chậm được khôi phục, tôn tạo; bản sắc văn hoá của các DTTS chưa được khai thác và phát huy đúng mức. Đặc biệt là trong 593 làng DTTS còn 156 làng DTTS (chiếm 26,3%) chưa có nhà rông và hiện có gần 100 nhà rông bị xuống cấp.

Trong thời gian tới, để góp phần thực hiện tốt mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV đề ra trong lĩnh vực văn hoá, trước hết, nên tập trung tuyên truyền để làm chuyển đổi sâu hơn nhận thức của một số cán bộ, đảng viên, một số cấp ủy, chính quyền, khẳng định rõ hơn ý chí chiến đấu, tư duy đổi mới về vai trò, vị trí của văn hóa trong phát triển kinh tế - xã hội. Từ đó vừa có sự đầu tư tương xứng, vừa hướng dẫn, tuyên truyền, vận động người dân tham gia bảo tồn, phát huy giá trị của các di tích lịch sử, công trình văn hóa. Khai thác thật tốt giá trị văn hoá, lịch sử của các di tích Ngục Kon Tum, Ngục Đăk Glei, di tích lịch sử chiến thắng Đăk Tô-Tân Cảnh... ngang tầm với ý nghĩa lịch sử. Phát huy cao độ ý thức giữ gìn, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của mỗi người dân trên mọi địa bàn.

Thứ hai, chú trọng xây dựng và phát triển toàn diện năng lực, thể chất, nhân cách, đạo đức, lối sống trong mỗi con người, ở mọi tầng lớp và trong mọi vị trí xã hội. Tập trung triển khai thực hiện tốt hơn nữa Cuộc vân động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, nhân rộng các mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu. Khuyến khích sáng tạo và đầu tư thỏa đáng đối với các tác phẩm văn hóa, văn học-nghệ thuật về vùng đất và con người Kon Tum. Phát huy hiệu quả hoạt động báo chí, xuất bản của tỉnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của tỉnh và nhu cầu hưởng thụ ngày càng cao của nhân dân.

Thứ ba, duy trì và phát huy cao độ văn hoá trong quản lý và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh.  Trong đó, rất cần tiếp tục phát huy tốt hơn thành quả ban đầu trong việc thực hiện Chỉ thị 11-CT/TU về “Tăng cường giáo dục, ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống trong cán bộ, đảng viên”. Bởi, đó là một trong những tiền đề có tính quyết định, làm nền tảng góp phần vào phòng ngừa suy thoái đạo đức trong quá trình phát triển môi trường xã hội ở tầm cao. Chú trọng thực hiện nghiêm túc Quy định số 55-QĐ/TW của Ban Bí thư về công tác kiểm tra của tổ chức đảng đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên, nhất là trách nhiệm nêu gương của cán bộ lãnh đạo chủ chốt theo Quy định 101-QĐ/TW của Ban Bí thư. Từ đó, đã tạo lập được tinh thần văn hoá đồng hành của nhân dân trong thực hiện các chủ trương ở cơ sở.

Thứ tư, quan tâm xây dựng và nâng cao chất lượng hoạt động của đội ngũ làm công tác văn hoá cơ sở và các phong trào quần chúng. Tổ chức và hoạt động thực tiễn cũng là cơ sở vật chất cho sự tồn tại của nếp nghĩ, thói quen. Nếu cán bộ văn hoá và nhân dân được hoạt động trong một phong trào sôi nổi thì những thói quen tốt, tiên tiến ngày càng nảy nở, phát triển, và sự bảo thủ, lạc hậu bị đẩy lùi.  Do đó, cần gắn công tác tổ chức, với phong trào hành động cách mạng để rèn luyện, chọn lọc, phát triển đội ngũ cán bộ văn hoá ngày càng đáp ứng cao hơn yêu cầu nhiệm vụ.

Và cuối cùng, nên chăng tăng cường đầu tư cho các đề tài nghiên cứu khoa học về xã hội nhân văn. Hiện nay, con số 25% dung lượng cho các đề tài nghiên cứu khoa học về xã hội nhân văn là khuôn khổ hạn hẹp đối với yêu cầu phát triển văn hoá- xã hội, cần được mở rộng hơn. Bởi văn hoá là lĩnh vực đặc thù có hiệu quả mang tính bền vững lâu dài, ảnh hưởng của nó không dừng lại ở khuôn khổ 5 năm, 10 năm, mà là cả thế hệ, hoặc nhiều hơn nữa…

Lâm Tiểu Hà