Nghĩ đúng về… khẩu trang

1. Những hàng người chen vai thích cánh tại một cửa hàng tạp hóa trưa 7/2 để được mua 1 hộp khẩu trang không khiến tôi bất ngờ. Một khách hàng vui vẻ cầm “chiến lợi phẩm” trên tay, trong khi khuôn mặt nhễ nhại mồ hôi.

“Mấy hôm nay tôi đi khắp nơi tìm mua khẩu trang nhưng không có chỗ nào còn hàng bán, nên khi biết ở đây bán, lại đúng giá nên tìm đến mua. Vậy là cả nhà có khẩu trang để dùng rồi” - anh khoe.

Có thể nói, trong những ngày qua, cơn sốt mặt hàng khẩu trang y tế đã lên đến đỉnh điểm, với hàng loạt nhà thuốc báo hết hàng, còn người dân thì chạy đôn chạy đáo tìm mua. Cô bạn tôi suốt ngày lùng sục trên mạng xã hội facebook để tìm thông tin về các điểm bán khẩu trang, sau đó tất tả lấy xe chạy đi, nhưng lần nào cũng trở về với vẻ mặt thất vọng: Em lại chậm chân rồi.

Ngay cả trên công cụ tìm kiếm google, khẩu trang y tế trở thành cụm từ được quan tâm nhiều nhất. Đủ loại thông tin về khẩu trang, từ cháy hàng, tăng giá, xử phạt, đến hướng dẫn sử dụng, loại khẩu trang nào tốt, thậm chí cả những thông tin khẩu trang vô dụng trong phòng chống vi rút Corona…, khiến người tìm kiếm như lạc vào “mê hồn trận”.

Bản thân tôi, vốn là người có thói quen sử dụng khẩu trang y tế mỗi khi ra đường từ lâu nay, cũng đã phải choáng váng khi tìm đến nhà thuốc quen thuộc mua khẩu trang vào ngày 1/2, và được họ báo giá 200 ngàn đồng/hộp (50 cái), thay vì 40 ngàn đồng như lần mua trước. Dù tôi là khách quen, chủ nhà thuốc vẫn nhất quyết không giảm giá.

Khẩu trang y tế tăng gấp nhiều lần so với trước. Ảnh: Hồng Lam

Ngay từ lúc đó, tôi chợt hiểu rằng, tình hình đang có diễn biến phức tạp, cần có sự vào cuộc nhanh chóng và kiên quyết của ngành chức năng. Đáng ngại thay, sự phức tạp ấy lại được “cổ vũ” bởi tâm lý hoang mang của nhiều người và sự lây lan nhanh hơn cả vi rút của “hội chứng đám đông”. Rất nhiều người chen lấn để mua khá nhiều hộp khẩu trang đem về.

Một khách hàng nữ đã bỏ ra một số tiền không nhỏ mua một lúc 10 hộp khẩu trang. Tôi tò mò hỏi: Chị mua làm gì nhiều vậy? Chị trả lời rằng: Mua về để dùng dần. Lúc đầu cũng chỉ định mua 1 hộp về dùng, nhưng thấy thiên hạ đổ xô đi mua, nhiều nhà thuốc cháy hàng, nên tôi quyết định mua nhiều, chứ tình hình này mai mốt không còn mà mua đâu.

Ai cũng mua gom như chị, thì cháy hàng là phải - một người khác phàn nàn và nhận được cái liếc mắt sắc lẻm.  

2. Trở lại với câu chuyện bán khẩu trang “đúng giá” của cửa hàng tạp hóa nọ. Nhiều người cho biết đã bỏ cả cơm trưa để đứng chờ đến lượt được mua 1 hộp khẩu trang “bán đúng giá”.

Phải nói ngay rằng, đây là việc làm đẹp, mang ý nghĩa nhân văn giữa thời điểm khó khăn, có tình trạng “đục nước béo cò” lợi dụng dịch bệnh để nâng giá bán khẩu trang y tế.

Trong khi đó, cũng có luồng ý kiến cho rằng, khẩu trang y tế không giúp gì cho người mang nó tránh được dịch. Và thực tế, cũng còn không ít người lơ là, chủ quan và nói không với việc mang khẩu trang khi đi ra đường, hay đến nơi công cộng, tập trung đông người.

Cá nhân tôi ủng hộ việc mang khẩu trang như một biện pháp phòng chống dịch. Khi chưa có nghiên cứu nào khẳng định việc mang khẩu trang không giúp gì trong việc ngăn ngừa xâm nhập của vi rút cúm vào cơ thể không có nghĩa là khẩu trang không có tác dụng.

Nhiều nhà thuốc trưng biển "Hết hàng - khẩu trang; nước sát khuẩn" . Ảnh: Hồng Lam

Trước một loại dịch bệnh mới, hoặc một chủng mới của vi rút, nhưng chưa có văc xin phòng bệnh và thuốc điều trị đặc hiệu, người dân có tâm lý hoang mang, lo lắng là điều dễ hiểu. Và trong tình hình này, với sự cổ vũ rầm rộ trên mạng xã hội, khẩu trang y tế trở thành “cứu cánh” của bất cứ ai lo lắng vì dịch bệnh.

Nhưng trong số đó, mấy ai hiểu đúng, nghĩ đúng về khẩu trang trong phòng chống dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của vi rút Corona gây ra? Tôi không dám đưa ra câu trả lời chắc chắn, nhưng có thể nói là không ít.

Bằng chứng là khi được hỏi “chị hiểu gì về khả năng phòng vi rút của khẩu trang y tế”, một nữ khách hàng lắc đầu: Chỉ nghe nói có thể phòng được dịch bệnh, và mọi người đi mua nên mình cũng mua thôi.

Vậy liệu có phải chỉ cần mang khẩu trang y tế là có thể ngăn chặn được vi rút Corona? Câu trả lời là “không”.

Các chuyên gia của Bộ Y tế khuyến cáo rằng, khẩu trang chỉ là một trong các biện pháp để ngăn ngừa giọt bắn của người xung quanh ho, nhảy mũi, khạc nhổ bám vào. Chúng ta có thể dùng loại khẩu trang nào cũng được, từ khẩu trang y tế đến cao cấp hơn là N95 hay 3M, thậm chí khẩu trang làm từ giấy nhiều lớp hay khẩu trang vải nhiều lớp cũng được. Vì khẩu trang giúp ngăn giọt bắn từ người khác vào mũi hay miệng chúng ta chứ không phải ngăn vi rút.

Trong trường hợp không mang khẩu trang theo bên người mà muốn ho hay hắt hơi thì tốt nhất là dùng khăn giấy rồi bỏ vào thùng rác công cộng. Nếu không có cả khăn giấy thì nên ho hay nhảy mũi vào khuỷu tay, tránh dùng bàn tay che miệng khi ho, hắt hơi, vì thói quen dụi tay lên mắt, miệng, mũi sẽ tạo nên “con đường” để vi rút tiếp xúc trực tiếp với cơ thể.

Như vậy, khẩu trang chỉ là một trong các biện pháp phòng ngừa để ngăn ngừa giọt bắn, còn để phòng dịch bệnh hiệu quả cần thực hiện biện pháp rửa tay thường xuyên, ăn chín uống sôi, dùng các dụng cụ ăn uống sạch...

Câu hỏi đặt ra là bạn và tôi đã sử dụng khẩu trang đúng cách hay chưa? Rất nhiều người hiện đang sử dụng khẩu trang… cho có, sử dụng khẩu trang không đúng cách (mang hở mũi, lấy tay xoa lên mặt ngoài khẩu trang) và như vậy không chỉ khiến khẩu trang vô tác dụng, mà còn vô tình tạo thêm những con đường lây lan dịch bệnh.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, chỉ sử dụng khẩu trang y tế 1 lần rồi cho vào thùng rác an toàn, có nắp đậy. Nếu là khẩu trang bằng vải thì sau khi dùng xong phải ngâm trong dung dịch chloramine B 0.5% hay nước Javel để sát trùng trước khi giặt là có thể dùng lại.

Khi đeo khẩu trang phải che kín cả mũi lẫn miệng; tuyệt đối không sờ tay vào mặt ngoài khẩu trang, vì động tác sờ tay, thậm chí chỉnh sửa khẩu trang sẽ vô tình làm cho bàn tay lây nhiễm vi rút và các tác nhân gây bệnh khác, sau đó truyền bệnh lại cho chính mình và những người xung quanh. Khi tháo khẩu trang, chỉ cầm dây đeo qua tai, tháo ra cho vào thùng rác an toàn. Tuyệt đối không lấy tay vo khẩu trang lại sẽ gây lây nhiễm vi rút và các tác nhân gây bệnh khác cho bàn tay.

Bên cạnh đó, dù đã mang khẩu trang, chúng ta không nên đến nơi tập trung đông đúc, chen vai thích cánh. Vì khi ấy khẩu trang cũng chào thua.

Và cuối cùng, theo các chuyên gia y tế, đối với rất nhiều loại bệnh tật, đặc biệt là những bệnh liên quan đến vi trùng, vi rút, vai trò của hệ miễn dịch trong cơ thể người bệnh cực kỳ quan trọng, là yếu tố quyết định. Mà muốn cho hệ miễn dịch khỏe mạnh, cần ăn uống đủ chất, đủ vitamin, tập luyện thể thao, đặc biệt là có lối sống vui vẻ, lạc quan.

Hồng Lam