Mát lành canh khế

Khế là loại cây trái quen thuộc, có thể thấy ở bất cứ góc vườn nào, từ thành thị đến nông thôn.

Trước đây, như bất cứ nhà nào khác ở vùng thôn quê, bà tôi cũng trồng một cây khế chua ở góc vườn. Bà nói, khế có hai loại- chua và ngọt. Nhưng khế chua có nhiều công dụng hơn, khi sử dụng làm thực phẩm sẽ ngon hơn, nên được trồng nhiều hơn khế ngọt.

Cây khế của bà ra trái quanh năm, lứa trái này vừa lớn thì đã thấy từ các nách lá đâm ra những chùm hoa tim tím. Những trưa hè, mấy anh chị  thanh niên và lũ trẻ con chúng tôi thường rủ nhau hái khế chấm muối ớt. Ngày ấy, trái cây ở thôn quê đâu có nhiều, quanh đi quẩn lại ở vườn chỉ có mít, xoài, khế, cho nên, dù trái khế chua vậy mà đám con trai, con gái ngồi ăn ngon lành. Đúng là “của không ngon đông con cũng hết”.

Không chỉ được giới chơi cây cảnh ưa thích, cây khế còn có rất nhiều công dụng, như lá khế dùng làm bài thuốc dân gian trị rôm xảy cho trẻ em rất tốt; quả khế dùng để kho cá, bóp gỏi… Nhưng ngon nhất, theo tôi, vẫn là nấu canh chua.

Canh chua khế nấu với cá lóc đồng rất thơm ngon. Ảnh minh họa

Hôm nào, có được mớ cá rô, cá lóc đồng thì bà lại kêu chúng tôi ra vườn hái khế để nấu canh chua. Nếu như lá giang- một loại lá có vị chua rất độc đáo ở quê tôi mọc tự nhiên rất nhiều- hợp với các loại tôm, cá ở biển hay gà thả vườn; thì trái khế lại rất hợp với tôm, cá đồng.

Khâu chuẩn bị nguyên liệu nấu món canh khế với cá đồng cũng rất đơn giản. Ngoài cá rô, hoặc cá lóc, còn có cà chua, bạc hà, rau thơm, toàn những thứ hái trong vườn nhà. Cá rô đồng, hoặc cá lóc, sau khi làm sạch sẽ, bà cắt khúc nhỏ, cho vào chảo dầu nóng chiên sơ qua rồi vớt ra đĩa. Bà nói, chiên cá sơ qua như vậy để khử mùi tanh của cá khi tiếp xúc với nước, thịt thơm ngon, không bị nhão.

Cà chua cắt nhỏ, xào sơ qua với dầu ăn và hành tím rồi cho nước vào đun thật sôi, sau đó cho cá đã chiên sơ qua, khế xắt lát mỏng vào, nêm nếm gia vị cho vừa ăn. Nồi canh sôi bùng lên thì tắt bếp, cho các loại rau thơm, như hành, ngổ, ngò tàu vào, nếu ăn cay thì có thể thêm vài lát ớt xắt mỏng, vừa tăng thêm hương vị vừa bắt mắt.

Hãy tưởng tượng mà xem, trưa hè nóng nực, đi làm về, dọn cơm ra mà có tô canh cá, hoặc tôm, nấu khế, bên trên thả mấy lát cà chua thái mỏng, mấy cọng rau ngổ, để giải nhiệt, đưa cơm thì còn gì bằng.

Mùi thơm, ngọt của cá đồng, cộng với vị chua chua của khế quyện vào mùi hương thơm của bạc hà, rau ngổ, ngò tàu, cảm giác ăn tới đâu mát lành tới đó.

Cũng học nấu canh chua khế từ bà, nhưng thay vì cá đồng, má tôi lại thường nấu canh chua tôm khế, vì ba tôi không thích ăn các loại cá đồng. Lần đầu tiên má “sáng chế” món ăn này, cả nhà nghi ngại, vì sợ “lạc quẻ”, nhưng khi thưởng thức tô canh thơm phức đang bốc khói thì ai nấy đều vô cùng bất ngờ bởi độ thơm ngon của món ăn.

Nguyên liệu nấu món canh này thì chỉ cần tôm, khế, bạc hà, rau thơm. Bắc nồi nước sôi, sau đó giã nhuyễn tôm rồi cho vào nồi nước, cho khế đã cắt lát mỏng vào. Nồi canh sôi lên vài dạo là tắt bếp, cho rau thơm và nêm ít hạt nêm vào. Đơn giản vậy thôi nhưng hương vị của canh tôm khế cũng không kém cạnh món canh khế cá đồng. Vị ngọt của tôm, vị chua chua của khế và mùi thơm của rau thơm cùng hòa quyện vào nhau tạo nên hương vị rất độc đáo. Mỗi khi đi học về ngày nắng, húp một chén canh chua khế nấu với tôm, tinh thần thật sảng khoái.

Theo các nhà nghiên cứu, trong trái khế có rất nhiều vitamin và các dưỡng chất như vitamin A, vitamin C, natri, magie, canxi, sắt; giúp tăng cường hệ miễn dịch, thúc đẩy sức khỏe tim mạch, cải thiện tiêu hóa và giải nhiệt rất hiệu quả. Ngoài ra, theo các chuyên gia dinh dưỡng, trong quả khế còn có nhiều chất polyphenol có khả năng chống lại các gốc tự do và ngăn ngừa ung thư hiệu quả.

Có thể vì có nhiều công dụng và tác dụng đặc biệt như vậy nên ngày nay, canh chua khế đã phổ biến ở nhiều vùng miền. Và không chỉ giới hạn ở nguyên liệu là cá đồng, tôm mà khế còn dùng để nấu canh với các nguyên liệu khác như thịt bò, ngao, hến. Rồi khế không chỉ dùng để nấu canh, nhiều nơi còn kết hợp để chế biến các món xào, món kho rất độc đáo, ví dụ như cá rô kho khế, thịt trâu xào khế, canh ốc nấu khế lá lốt…

Còn tôi, bao nhiêu năm vẫn không quên hương vị thơm ngon của món canh chua khế nấu cá đồng của bà hay canh chua khế nấu với tôm của má. Và tôi cũng thường lên thực đơn cho bữa ăn của mình vào ngày nắng nóng bằng món canh dân dã mà thơm ngon, mát lành này.

SÔNG CÔN