Dân dã canh chua

Nhớ sao mỗi hôm trời nắng nóng, đi học về được húp chén canh có vị chua chua mẹ nấu. Cảm giác thật sảng khoái.

Nhờ phong phú về các loại nguyên liệu, lại dễ kiếm, từ nguyên liệu chính đến các loại rau, lá gia vị tạo chua, nên “gia đình” canh chua mẹ nấu khá phong phú, nào là canh chua gà lá giang; canh chua tôm hay cá cơm, cá nục với lá giang; nào là canh chua tôm khế, canh chua cá đồng với lá me đất hay lá chua lẻ, canh chua me rau muống…

Ngày nhỏ, tôi nghe mẹ giải thích, có lẽ vì là món canh dùng các loại lá gia vị tạo chua như lá giang, me đất, chua lẻ, trái khế, trái me… nên mới có tên gọi dân dã là món canh chua.

Gọi chung là món canh chua, nhưng tùy vào nguyên liệu chính và gia vị tạo chua khác nhau mà mỗi món canh lại có hương vị khác biệt, độc đáo. Từ nhỏ đến giờ, tôi vẫn rất mê món canh gà (hoặc có thể thay thế bằng tôm, cá cơm hay cá nục tươi) nấu với lá giang; lá me đất, lá chua lẻ nấu với cá đồng (cá rô, cá lóc, cá ngạnh…).

Cây chua lẻ dùng để nấu canh chua. Ảnh minh họa

Tôi nhớ, ngày trước, lá giang ở quê tôi mọc rất nhiều trên các gò đất hoặc đồi thấp. Vì là thân dây leo nên cây mọc khắp bờ bụi, chẳng cần chăm sóc gì vẫn xanh tốt. Mỗi khi mẹ làm thịt con gà thả vườn, hay mua được ít tôm, cá nục, cá cơm tươi, đều không quên lên gò hái nắm lá giang về nấu canh chua.

Canh chua lá giang không cầu kỳ trong chế biến, như đã nói ở trên, có thể nấu được với rất nhiều nguyên liệu chính khác nhau, nhưng nếu nấu với gà thả vườn thì không gì sánh bằng. Chỉ cần vò lá giang cho vào nồi nước, đun sôi (theo bí quyết của mẹ làm vậy để lá giang mềm hơn), sau đó chặt nhỏ gà cho vào nấu chín, nêm nếm ít gia vị là đã có nồi canh chua thơm ngon hết ý. Nếu ai sinh ra ở dải đất miền Trung, chắc hẳn dù đi đâu cũng không thể quên món canh chua lá giang nấu thịt gà. 

Sau này, do nhu cầu dùng loại lá này để chế biến món ăn tăng lên, người dân quê tôi tìm hái bán cho hàng quán, thương lái, nên lá giang tự nhiên cũng ít dần đi. Thay vào đó, nhiều gia đình đã chủ động nhân giống, trồng ngay trong vườn nhà, bởi đây vẫn là gia vị tạo chua “số một” để nấu các món ăn quen thuộc trong bữa cơm hàng ngày.

Cùng với canh chua lá giang, canh chua lá me đất, canh chua lá chua lẻ nấu với cá đồng... cũng là những món ngon mà người miền Trung quê tôi thường chế biến.

Tôi nhớ trước đây lá me đất mọc rất nhiều trong vườn, ngoài bờ  ruộng. Hôm nào, mẹ mua được mớ cá đồng, tôi lại được giao nhiệm vụ ra vườn hay ra ruộng tìm lá me đất, lá chua lẻ mang vào cho mẹ nấu canh.

Nhớ những buổi chiều được nghỉ học, trên cánh đồng phía trước nhà thường có những đứa trẻ lội đồng lúi húi tìm lá me đất, lá chua lẻ mọc quanh bờ ruộng. Dù lá me đất, lá chua lẻ thường mọc giữa đám cỏ chỉ, cỏ mực, cỏ gấu… nhưng không khó để những đứa trẻ tìm được, vì có đặc điểm rất dễ nhận diện. Nếu như cây me đất có thân mảnh, lá hình trái tim, hoa vàng thì cây chua lẻ có lá vươn cao, hình răng cưa, hoa màu tím, nên không lẫn vào đâu được.

Cá đồng được mẹ làm sạch, rồi chiên qua, trước khi cho vào nồi nước sôi. Mẹ nói làm như vậy để cá không bị nát lại khử được mùi tanh. Canh cá vừa chín tới thì rửa ít lá me đất hay lá chua lẻ cho vào, để sôi vài dạo rồi tắt bếp. Để món ăn tăng phần hấp dẫn, mẹ thường cắt vài lát ớt bỏ vào. Vị thơm ngọt của cá đồng, vị chua chua thanh thanh của lá me đất, lá chua lẻ, vị cay cay của ớt hòa quyện, hấp dẫn đến mức, nếu ai đã từng ăn một lần chắc hẳn không thể nào quên được.

Những ngày nắng nóng oi bức, hay trong nhà có ai bị “nóng trong”, mẹ thường nấu món canh chua để giải nhiệt. Mà cũng rất hay, dẫu có mệt đến mấy, nóng bức trong người đến mấy nhưng khi được húp chén canh chua là tinh thần sảng khoái ngay.

Canh chua là món ăn phổ biến, có ở mọi vùng miền. Do văn hóa ẩm thực ở các vùng có sự khác biệt, nên cách nấu món canh chua cũng khác nhau. Tuy nhiên, nguyên liệu chính và rau, lá gia vị tạo chua cơ bản giống nhau, và đều mang đến cho người thưởng thức một cảm giác ngon đặc biệt.

Bạn còn chần chờ gì nữa. Hãy đi chợ mua nguyên liệu để chế biến và thưởng thức món canh chua dân dã mà thơm ngon nhé.

SÔNG CÔN