Khai thác tiềm năng, phát triển cây dược liệu

Kon Tum có nhiều vùng khí hậu khác nhau, đặc biệt là 3 huyện phía đông dãy Trường Sơn có khí hậu mát mẻ, mưa nhiều, có nhiều loài cây dược liệu mọc tự nhiên trong rừng; có điều kiện thuận lợi để tiếp nhận một số loài dược liệu có giá trị kinh tế cao và áp dụng những tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất dược liệu.

Theo kết quả điều tra của Viện Dược liệu (Bộ Y tế), trên địa bàn tỉnh có 853 loài cây thuốc, nấm làm thuốc; trong đó, 30 loài cây thuốc có nhu cầu lớn cho thị trường và khoảng 25 loài cây thuốc có giá trị kinh tế cao được trồng, sử dụng nhiều trong các cơ sở khám chữa bệnh như: sâm Ngọc Linh, đảng sâm (hồng đẳng sâm), đương quy, ngũ vị tử... Đặc biệt, có một số loài cây thuốc mang tính đặc hữu và quý như sâm Ngọc Linh, prác, tà liền chuông, gừng lúa… Ngoài ra, còn nhiều loại cây được nhân dân sử dụng trị bệnh, nhưng chưa được định danh.

Cây đương quy được trồng nhiều ở huyện Kon Plông. Ảnh: V.N

Thấy được tiềm năng và giá trị của cây dược liệu, trong thời gian qua, tỉnh quan tâm chỉ đạo thực hiện công tác bảo tồn và phát triển một số loại cây dược liệu; đồng thời ban hành nhiều cơ chế, chính sách ưu đãi các tổ chức, cá nhân tham gia trồng và phát triển cây dược liệu như: Miễn tiền thuê đất, cho vay vốn ưu đãi, hỗ trợ giống và hướng dẫn kỹ thuật trồng cây thuốc; đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật cho công tác quản lý bảo vệ rừng, bảo vệ nguồn dược liệu...

Từ các chủ trương, chính sách này, đến nay nhiều doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư phát triển nhiều loại cây dược liệu quý hiếm. Điển hình là Công ty CP Sâm Ngọc Linh Kon Tum phát triển được trên 300ha sâm Ngọc Linh; Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đăk Tô trồng được 13,1ha sâm Ngọc Linh; Công ty TNHH Thái Hòa trồng 40ha sâm Ngọc Linh, đảng sâm, đương quy, nghệ vàng, gừng, ngũ vị tử, kan khương, diệp hạ châu đắng, ba kích, độc hoạt, sả, xạ đen, râu mèo, giảo cổ lam... ở huyện Tu Mơ Rông và huyện Kon Plông.

Ngoài ra, nhiều hộ gia đình ở các xã Măng Ri, Ngọc Yêu, Ngọc Lây, Đăk Na (huyện Tu Mơ Rông) được UBND huyện hỗ trợ giống, kỹ thuật trồng sâm Ngọc Linh, đảng sâm, đương quy, ngũ vị tử cũng mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận rằng, việc đầu tư nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong sản xuất và chế biến dược liệu ở tỉnh còn hạn chế. Tình hình khai thác, buôn bán dược liệu trên địa bàn chưa được quản lý chặt chẽ làm cho nhiều loại dược liệu có nguy cơ bị tuyệt chủng. Các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh dược liệu trên địa bàn ít quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ chế biến và bảo quản nên khả năng cạnh tranh tiêu thụ dược liệu rất hạn chế…

Trước yêu cầu đặt ra trong việc phát triển dược liệu, hiện nay, tỉnh đang xây dựng Đề án quy hoạch tổng thể phát triển dược liệu đến năm 2020 và tầm nhìn 2030; xây dựng một số vùng trồng các loài cây thuốc đang có nhu cầu lớn theo tiêu chuẩn GAP; xây dựng Bộ dược liệu chuẩn về chất lượng.

Để thực hiện tốt mục tiêu này, tỉnh triển khai nhiều giải pháp như ưu tiên doanh nghiệp có năng lực, kinh nghiệm để đầu tư xây dựng vùng nuôi trồng phát triển dược liệu đáp ứng yêu cầu cho sản xuất, chế biến phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu. Ngược lại, tỉnh cũng yêu cầu các doanh nghiệp phối hợp với các nhà khoa học nghiên cứu sản xuất và chế biến dược liệu; có chính sách hỗ trợ trồng, thu hoạch và thu mua dược liệu cho nông dân.

Theo đồng chí Nguyễn Văn Hòa - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, để phát triển dược liệu một cách đồng bộ, bền vững, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu, đặc biệt phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh cho người dân, tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về phát triển dược liệu Việt Nam, tỉnh đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét cho chủ trương tỉnh phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế triển khai Chương trình đầu tư phát triển vùng dược liệu trọng điểm Quốc gia tại tỉnh.

Khi thực hiện bài viết này, chúng tôi được biết, Bộ Khoa học và Công nghệ đang xây dựng Trung tâm Quốc gia nghiên cứu sâm Ngọc Linh đặt tại tỉnh.

Để phát huy tối đa hiệu quả, tận dụng cơ sở hạ tầng đã đầu tư tại Trung tâm này, tỉnh cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét cho chủ trương thành lập Trung tâm Nghiên cứu và phát triển dược liệu quốc gia đặt tại tỉnh trên cơ sở Trung tâm Quốc gia nghiên cứu sâm Ngọc Linh...

Văn Nhiên