Giá bời lời giảm sâu, người trồng bời lời “tiến thoái lưỡng nan”

Sau một thời gian dài giá cả ổn định, khoảng gần 2 năm trở lại đây, giá vỏ cây bời lời trên thị trường có chiều hướng giảm mạnh và hiện chỉ còn khoảng 2.000 đến 3.000 đồng/kg vỏ cây tươi và 7.000 đến 8.000 đồng/kg vỏ khô, chưa bằng 1/3 so với giá những năm trước kia.

Chẳng những giá cả xuống thấp mà hiện nay người dân khai thác vỏ bời lời chở đi bán, thương lái ở nhiều nơi còn từ chối không muốn thu mua.  

Gia đình ông A Nhái ở thôn Đăk Dền, xã Đăk Pék (huyện Đăk Glei) hiện có khoảng gần 5ha đất đồi trồng bời lời với khoảng trên 10.000 cây đang trong quá trình cho khai thác. Nhưng do giá vỏ cây bời lời xuống quá thấp nên hơn 1 năm nay gia đình ông bỏ không chăm sóc, hầu hết các cây đều có đường kính đạt từ 15 - 30cm.

Giá xuống thấp nên vườn cây bời lời chưa đưa vào khai thác. Ảnh: B.C

Ông A Nhái cho biết: Những năm trước đây, giá thu mua vỏ cây bời lời thời gian dài luôn ở mức cao trên 9.000 đồng/kg vỏ tươi, nhưng khoảng gần 2 năm trở lại đây thì giá vỏ cây bời lời giảm mạnh và hiện còn dưới 3.000 đồng/kg tươi. Vài năm trước đây, khi gia đình tôi cạo vỏ 1ha cây bời lời bán với giá 70 triệu đồng thì nay bán chỉ còn khoảng 20 triệu đồng nhưng không có người mua. Vì thế, hơn 1 năm nay gia đình tôi nản không muốn làm cỏ chống cháy vì giá cả xuống quá thấp, nếu khai thác bán thì cũng chưa chắc đủ tiền để trả tiền công thuê lao động.

Ông A Phương ở xã Đăk Dục (huyện Ngọc Hồi) cho biết: Sau 7 năm đầu tư trồng và chăm sóc hơn 1ha cây bời lời, nhưng vừa rồi gia đình tôi khai thác bán chỉ được 32 triệu đồng. Nếu tính ra mỗi năm hơn 1ha trồng cây bời lời bán chưa được 5 triệu đồng. Nhưng cũng may là gia đình tôi khai thác cách đây vài tháng nên giá còn được hơn chút đỉnh, chứ như hiện nay thì sẽ giảm mất khoảng gần 10 triệu đồng. Không chỉ vậy, thay vì thu mua toàn bộ rễ, thân, vỏ, lá bời lời như trước đây, bây giờ thương lái chỉ thu mua vỏ, nhưng muốn bán cũng khó có người mua cho dù giá xuống quá thấp...

Dẫn chúng tôi đi thăm rẫy bời lời rộng khoảng 2,5ha, ông A Tiểu - Trưởng thôn Khúc Na, xã Sa Bình (huyện Sa Thầy) cho biết, hiện gia đình có khoảng 6.000 cây bời lời đến chu kỳ khai thác, nhưng giá cả hiện nay thấp quá nên gia đình quyết định không bán. Cách đây vài hôm do gia đình cần tiền trang trải cuộc sống nên vào rẫy cạo 2 bao vỏ bời lời chở ra ngoài xã bán nhưng thương lái không mua. Đứng năn nỉ mãi họ mới mua giá 2 bao chỉ được 150 ngàn đồng.

"Với giá thấp như này đi làm thuê thu nhập còn cao hơn vào rẫy khai thác bời lời của gia đình đi bán. Trong thôn Khúc Na hiện có 140 hộ với 507 khẩu. Hầu hết các hộ dân trong thôn nhà nào ít nhiều gì cũng đều có trồng cây bời lời, bởi trước đây trong thôn ai cũng xác định bời lời chính là một trong những cây xóa đói, giảm nghèo hiệu quả. Nhưng giờ đây hầu hết người dân trong thôn lại hy vọng cả vào cây mì, vì giá bời lời hiện quá thấp" - ông A Tiểu bộc bạch với chúng tôi với tâm trạng chán nản vì bao công sức của gia đình mình và người dân trong thôn Khúc Na bỏ ra với hy vọng giảm nghèo và vươn lên có cuộc sống khá giả nhưng giờ thì thu nhập chẳng bỏ bèn gì.

Ông A Chiêu - Già làng thôn Khúc Na than thở: Năm nay già bước sang tuổi 70, những ngày gần đây thời tiết thay đổi nên già hơi mệt, vậy mà, mấy đêm nay già vẫn tranh thủ đi đến tận các hộ gia đình để vận động bà con cố gắng giữ lại vườn cây bời lời không nên chặt phá bỏ để chuyển sang trồng cây mì. Mấy năm gần đây hàng hóa nông sản thường lên xuống thất thường, khó lường trước được, vì vậy không nóng vội chặt bỏ cây trồng khi thấy giá cả xuống thấp, đến khi giá lên tiếc nuối thì lại muộn…

"Khi biết thông tin có một số hộ trong thôn chuẩn bị phá bỏ vườn cây bời lời để chuyển sang trồng mì, họp thôn già đã vận động bà con nên cố gắng giữ lại vườn cây. Vừa rồi nhờ địa phương phát hiện và vận động kịp thời nên các hộ gia đình đã nghe theo; trong đó có hộ gia đình bà Y Ben định phá bỏ 1ha cây bời lời đã trồng đến năm thứ 6" - ông A Chiêu cho biết thêm.    

Bà Tống Thị Nghĩa - Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Sa Thầy cho biết: Lợi ích kinh tế mà cây bời lời mang lại trong những năm trước là điều không thể phủ nhận. Diện tích cây bời lời của huyện Sa Thầy trước đây liên tục tăng, đến nay địa phương có trên 2.000ha bời lời. Sa Thầy là huyện có nhiều địa hình đồi dốc, đất cằn cỗi, nguồn nước khan hiếm nên phần lớn chỉ có trồng cây bời lời là thích hợp. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, giá bời lời xuống thấp đã ảnh hưởng lớn đến đời sống bà con trồng bời lời. Vì vậy, các hộ dân không còn mặn mà và muốn phá bỏ cây bời lời đã trồng để thay vào các loại cây trồng khác nhằm giải quyết những khó khăn trước mắt.

"Nếu giá bời lời tiếp tục giảm sâu trong thời gian dài, tôi nghĩ, chẳng những người trồng bời lời đang “tiến thoái lưỡng nan”, mà chính quyền các địa phương cũng đứng trước bài toán nan giải đó là lựa chọn vận động người dân giữ lại vườn cây hay là phá bỏ thay vào loại cây trồng khác" - bà Nghĩa chia sẻ.

Bài học quy hoạch, phát triển diện tích các loại cây trồng và tìm đầu ra lâu dài cho sản phẩm nhằm đảm bảo sinh kế cho người dân tuy không mới nhưng cũng chưa bao giờ là cũ với các địa phương.

Bảo Châu