“Cấp bừa” giấy chứng nhận mã số vùng trồng sâm Ngọc Linh

Nhà màng trồng sâm Ngọc Linh của Công ty cổ phần Rượu Sâm Ngọc Linh Kon Tum. Ảnh: C.N

Hồ sơ không đáp ứng yêu cầu nhưng vẫn cấp

Theo báo cáo số 01/BC-ĐKT, tại thời điểm kiểm tra (ngày 10/6) vùng trồng của Công ty Cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum (công ty), hồ sơ nguồn gốc giống cây trồng: công ty chưa chứng minh nguồn gốc giống cây sâm Ngọc Linh; chưa cung cấp được hồ sơ công bố lưu hành giống cây trồng.

Về tiêu chuẩn áp dụng, công ty chưa có minh chứng về tiêu chuẩn áp dụng (chứng nhận tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, hoặc chứng nhận VietGAP tiêu chuẩn hữu cơ, tiêu chuẩn sản xuất bền vững). Kiểm tra 9 nhóm chỉ tiêu để được cấp mã số vùng trồng, đoàn kiểm tra phát hiện 2 chỉ tiêu không đạt. Theo đó, tại hồ sơ cung cấp theo đề nghị cấp mã số vùng trồng không có các tài liệu, hồ sơ liên quan minh chứng nguồn gốc giống; công ty chưa cung cấp danh sách người trực tiếp sản xuất đã được phổ biến tập huấn về kiến thức an toàn thực phẩm; khám sức khỏe định kỳ theo quy định.

Ngoài ra, trong đơn đăng ký, công ty chưa thể hiện thông tin về địa lý, toạ độ các điểm sản xuất, chưa thể hiện tiêu chuẩn áp dụng; chưa cập nhật thường xuyên các thông tin về truy xuất nguồn gốc theo quy định.

Trước các sai sót trên, đoàn kiểm tra kiến nghị, đề xuất Chi cục Nông nghiệp thông báo đến Công ty Cổ phần Rượu Sâm Ngọc Linh Kon Tum đình chỉ sử dụng mã số vùng trồng đã được cấp.

Tiêu chí cấp mã số vùng trồng chặt, nhưng Chi cục Nông nghiệp tỉnh khi làm thủ tục, kiểm tra đều không phát hiện đơn vị xin cấp mã số vùng trồng thiếu nhiều tiêu chí. Đây là lần đầu tiên sai sót trên bị phát hiện, dù trước đó Chi cục Nông nghiệp đã tự kiểm tra sau chỉ đạo của UBND tỉnh.

Việc Công ty Cổ phần Rượu Sâm Ngọc Linh Kon Tum và Chi cục Nông nghiệp vẫn xin và cấp giấy xác nhận mã số vùng trồng dù hồ sơ không đáp ứng theo quy định khiến dư luận băn khoăn.

“Giấy thông hành” từ mã số vùng trồng

Trao đổi với phóng viên, một cán bộ ở UBND tỉnh cho biết:  Giấy xác nhận mã số vùng trồng như “giấy thông hành” cho các sản phẩm trước khi tung ra thị trường tiêu thụ. Giấy xác nhận mã số vùng trồng có ý nghĩa như xác nhận nguồn gốc và an toàn thực phẩm của củ sâm Ngọc Linh. Nếu có giấy này, tác dụng của nó rất lớn về mặt kinh tế cho doanh nghiệp. Chính vì tầm quan trọng của giấy xác nhận mã số vùng trồng nên doanh nghiệp cố có bằng mọi giá.

Có giá trị lớn nhưng giấy cấp mã số vùng trồng không thể hiện rõ loại giống sâm Ngọc Linh xin cấp được gieo bằng hạt hay nuôi cấy mô (2 loại có giá trị kinh tế khác nhau nhiều). Lãnh đạo Chi cục Nông nghiệp liên tục khẳng định không biết giống gieo bằng hạt hay nuôi cấy mô và thừa nhận "đây là bất cập".

Tuy nhiên, tại Báo cáo 01/BC-ĐKT lại khẳng định: “phần lớn sử dụng giống có nguồn gốc nuôi cấy mô tế bào, đến nay chưa có nghiên cứu đánh giá và khẳng định hiệu quả của việc áp dụng các phương pháp nêu trên (nuôi cấy mô tế bào, nhà màng, nhà kính)”.

Trước đó, báo cáo số 305/BC-SNNMT của Sở Nông nghiệp và Môi trường gửi UBND tỉnh (ngày 4/6) khẳng định: “chưa có nghiên cứu, đánh giá khả năng sinh trưởng, năng suất và hiệu quả việc phát triển sâm Ngọc Linh sâm nuôi cấy mô ngoài tán rừng (trồng trong nhà màng, nhà lưới)”.

Hai báo cáo của ngành nông nghiệp đều khẳng định chưa cơ sở khoa học để đánh giá hiệu quả sâm nuôi cấy mô, nhưng giấy xác nhận mã số vùng trồng của Chi cục Nông nghiệp vẫn xác nhận sản lượng 3 tấn cho 2,1ha sâm. Như vậy, sản lượng sâm Ngọc Linh “khủng”, dù chưa có bất kỳ đánh giá hiệu quả, chất lượng sẽ được "bảo lãnh" tung ra thị trường nhờ “giấy thông hành” từ mã số vùng trồng.

Trước đó, ngày 29/5, Chi cục Nông nghiệp tỉnh đã cấp mã số vùng trồng cho Công ty Cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum. Đây là cú “bẻ lái” bất ngờ, vì trước đó, ngày 14/5, chính Chi cục Nông nghiệp đã ra văn bản 245/CCNN-TTBVTV khẳng định: “vùng trồng đề nghị cấp mã số của Công ty Cổ phần Rượu Sâm Ngọc Linh Kon Tum chưa đủ cơ sở để cấp mã số vùng trồng”.

Cao Nguyên