• Thời sự - Chính trị
    • Xây dựng Đảng
  • Kinh tế
  • Xã hội
  • Văn hóa - Thể thao - Du lịch
  • Pháp luật & Đời sống
    • An toàn giao thông
  • Đất & Người Kon Tum
  • Tòa soạn & Bạn đọc
    • Nhịp cầu bạn đọc
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Y Ngọc kiểm tra công tác chuẩn bị thi tốt nghiệp THPT tại các huyện Ngọc Hồi, Đăk Glei    Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013    Tập huấn công tác tổ chức xây dựng Đảng, MTTQ, đoàn thể chính trị ở cấp xã (mới)    Bí thư Tỉnh ủy Dương Văn Trang tiếp xúc cử tri tại huyện Kon Plông    Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Nguyễn Đức Tuy làm việc tại huyện Đăk Tô   

Văn hóa - Thể thao - Du lịch

Độc đáo k’ni

08/06/2019 13:01

Giỏi cồng chiêng, thạo ting ning, tơ rưng, tự mày mò chế tác và diễn tấu đàn đá; Nghệ nhân ưu tú A Huynh ở làng Chốt, thị trấn Sa Thầy còn khiến nhiều người không khỏi bất ngờ, thú vị khi làm chủ cây đàn k’ni nhỏ bé mà độc đáo.

Hiền lành, chân chất, A Huynh không hề “giấu nghề” khi có người quan tâm tìm hiểu về cồng chiêng và những nhạc cụ truyền thống mà anh có thể chế tác và diễn xướng.

Không như tơ rưng, ting ning… mà các DTTS ở Tây Nguyên đều có, k’ni được xem là nhạc cụ đặc trưng và độc đáo của dân tộc Gia Rai. K’ni còn được gọi là “bro ‘mom”, nghĩa là “đàn miệng”.

Để giới thiệu về k’ni, A Huynh cầm đàn, ngồi bệt trên nền nhà… Giây lát, không gian nhỏ, ấm cúng đã vang lên những tiếng o ò ò é e… của một điệu dân ca.

K’ni chỉ có một dây, nhưng nét độc đáo rất riêng là việc chơi đàn và khả năng tạo ra âm thanh không chỉ liên quan đến đôi tay, mà còn từ cái miệng.

Thân đàn được cấu tạo đơn giản từ một ống lồ ô “vừa tuổi”, đường kính bằng đốt ngón tay, dài chừng 70cm. Trên đó có sáu lỗ được đục thẳng hàng, cách nhau chừng 1cm và dùng mảnh gỗ trít kín lại, tương ứng với 6 nốt nhạc, song vẫn đảm bảo khi đánh đàn lên, có đủ 7 âm cơ bản, như những âm thanh cơ bản của bộ chiêng.

Phần trên và dưới của thân đàn k’ni được gắn với một đế gỗ nhỏ để mắc dây đàn. Dây đàn duy nhất nằm dọc theo thân đàn. Trước đây, dây đàn k’ni được làm bằng dây mây, sợi cây se lại, nhưng sau này, đơn giản hơn chỉ là sợi kẽm, lõi dây điện tận dụng. Dụng cụ để kéo đàn là một thanh tre mỏng, dài chừng 40cm.

Ở phần cuối thân đàn, nơi tiếp giáp với giá đỡ nhỏ, có một sợi chỉ dài chừng 1m được buộc vào. Đầu bên kia của sợi chỉ lại buộc với miếng sừng trâu hình tròn, lớn hơn đồng xu đã mài mỏng. Miếng sừng trâu này cũng có thể đơn giản chỉ bằng nhựa cũng có tác dụng tương tự.

K’ni được diễn xướng không chỉ trên cơ sở kết hợp nhịp nhàng giữa việc dùng tay bấm nốt trên thân đàn và kéo đàn bằng thanh tre; mà còn kết hợp với hoạt động của khoang miệng.

Khi một tay bấm nốt trên thân đàn, tay kia kéo dây đàn, âm thanh được truyền qua sợi chỉ, vào miệng. Miệng liên tục khép - mở theo nhịp điệu của tay, như “chiếc loa” phát ra âm thanh. Âm thanh to, nhỏ tùy thuộc vào độ mở rộng, hẹp của miệng.

Cấu tạo đơn giản, dễ làm, nhưng k’ni không dễ sử dụng, vì tuy diễn xướng cơ bản như đàn nhị của người Kinh, song đòi hỏi sự tinh tế, khéo léo hơn, vì phải qua hệ thống phát ra âm thanh từ miệng.

K’ni thường được dùng để đệm, làm đậm đà thêm bản sắc cho những bài dân ca, sử thi; song đáng kể vẫn là khả năng độc tấu, thể hiện sự sáng tạo độc đáo của nghệ nhân, làm phong phú thêm nét đẹp nhạc cụ cổ truyền và âm nhạc dân gian.

Nghệ nhân ưu tú A Huynh với cây đàn K'ni. Ảnh: TN

 

Vì kén người chơi và chế tác, nên hiện nay, k’ni còn rất ít người biết và sử dụng.

Cùng chung đam mê và yêu thích k’ni với Nghệ nhân ưu tú A Huynh, còn có một nghệ nhân ở làng Jut, xã Ia Der, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai. Sự độc đáo của k’ni được hai nghệ nhân này giới thiệu tại các sự kiện văn hóa tổ chức ở Thủ đô Hà Nội.

                                Thanh Như

 

 

 

                            

   

Các tin khác

  • Khai mạc Giải Cầu lông các nhóm tuổi mở rộng năm 2025
  • Phát triển phong trào bơi lội trong cộng đồng
  • Gìn giữ nét đẹp truyền thống từ các câu lạc bộ văn hóa
  • Hội thao Khối văn phòng Sở VH,TT&DL các tỉnh Tây Nguyên
  • Đẩy mạnh thương mại hóa các sản phẩm nghề truyền thống
  • Chuyển biến tích cực từ Dự án 6
  • Tri thức dân gian về sâm Ngọc Linh Kon Tum đưa được vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
  • Chùm ảnh: Kon Tum gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc thiểu số
  • Chùm ảnh: Khung cảnh hùng vĩ ở đèo Vi Ô Lắc
  • Giữ gìn nghề dệt thổ cẩm của người Hà Lăng
Gửi bình luận của bạn
   
Đang xử lý

Tin Mới Nhất

  • Quy định mới về tinh giản biên chế
  • Huyện Đăk Hà: Sơ kết Phong trào thi đua chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát
  • Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Y Ngọc kiểm tra công tác chuẩn bị thi tốt nghiệp THPT tại các huyện Ngọc Hồi, Đăk Glei
  • Hội nghị Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh lần thứ 4, khóa XI
  • Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013
  • Chương trình Học kỳ trong quân đội đợt 2 năm 2025
  • Tổng cục Chính trị kiểm tra, nắm tình hình hoạt động công tác đảng, công tác chính trị tại Sư đoàn 10
  • Viết báo bằng AI

Chùm ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Ghi chép - Phóng sự

  • Chùm ảnh: Thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể vùng đồng bào DTTS
  • Chùm ảnh: Tác nghiệp ở cơ sở - những khoảnh khắc đáng nhớ
  • Chùm ảnh: Trung đoàn 990- Hoàn thành huấn luyện chiến sĩ mới
  • Người Xơ Đăng thay đổi từ nhận thức đến hành động

Đất & Người Kon Tum

  • Gìn giữ kho tàng Sử thi Kon Tum
  • Các DTTS ở Kon Tum như Ba Na, Xơ Đăng, Gia Rai, Gié – Triêng, Rơ Măm, Brâu, sở hữu kho tàng văn hóa truyền thống phong phú. Trong đó, sử thi (còn gọi là trường ca) là một loại hình nghệ thuật đặc biệt, không chỉ là những câu chuyện dài được kể bằng lời hát, mà còn thể hiện cách nhìn nhận thế giới, cuộc sống và những điều nhân văn trong cộng đồng mỗi dân tộc.
  • Suối Đăk Lôi níu chân du khách
  • Người dành trọn đời cho thổ cẩm
  • Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam
  • Khuyến nông - Khuyến lâm
Thông tin cần biết
  • Tỉ giá
  • Chứng khoán
  • Giá vàng
  • Kết quả xổ số
  • Thời tiết
  • Lịch cúp điện
  • Lao động việc làm
  • Thời sự - Chính trị
  • Kinh tế
  • Xã hội
  • Văn hóa - Thể thao - Du lịch
  • Pháp luật & Đời sống
  • Đất & Người Kon Tum
  • Tòa soạn & Bạn đọc
Báo Kon Tum điện tử
• Phó tổng Biên tập: Phạm Minh Bảo, Nguyễn Thị Liễu Hạnh
• Tòa soạn: 258A Phan Đình Phùng, thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum
• Điện thoại: 0260 3862531; Email: toasoanbaokontum@gmail.com
• Giấy phép số: 460/GP-BTTTT, do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 06/9/2022
Liên hệ tòa soạn
Thông báo bảng giá quảng cáo mới
Developed by