Giấc mơ làng chài Đăk Tăng

1. Từ tuyến Tỉnh lộ 679 nhìn xuống khu vực làng chài của người Rơ Ngao, tôi thấy nơi đây giống như một con rùa lớn vươn mình trên mênh mông mặt nước lòng hồ thuỷ điện Plei Krông. Có điều khác những làng chài khác, làng chài Đăk Tăng người dân vừa sinh sống bằng nghề đánh bắt cá, vừa chuyên canh cây cà phê. Cả hai nghề đang tạo cho người dân tự tin bám làng, lập nên vùng quê xanh tươi mang nhiều khát vọng của sự giàu có, trù phú trong một tương lai không xa. Trong một lần trò chuyện, tôi bị thôi thúc bởi lời nói mang nhiều ý vị của đồng chí Nguyễn Ngọc Sâm - Chủ tịch UBND huyện Sa Thầy rằng, nhà báo muốn viết về người Rơ Ngao ở làng Đăk Tăng, xã Sa Nghĩa hãy đến để cảm nhận, để chia sẻ... Không bỏ lỡ dịp khi được một cán bộ xã làm công tác dân tộc, tôn giáo dẫn đường, tôi liền về làng Đăk Tăng.

Ấy vậy, ít ai biết rằng, đã có lúc người Rơ Ngao ở làng Đăk Tăng từng bị các đối tượng xấu dụ dỗ theo tà đạo Hà Mòn do bà Y Gyin và một số phần tử xấu dựng lên để huyễn hoặc, lừa mị người dân.

Lúc bấy giờ, bà con sống co cụm, tự “trói” mình không giao thương với bên ngoài, bỏ bê sản xuất, suốt ngày tụ tập cầu nguyện, rượu chè… với cái thứ triết lý nhảm nhí “chỉ cần đọc kinh và cầu nguyện, tin vào Đức mẹ thì không làm cũng có ăn”, làm ảnh hưởng đến đời sống kinh tế gia đình trong thôn.

Tuy nhiên, kể từ khi bà Y Gyin thú nhận về những lỗi lầm của mình và được sự quan tâm, giúp đỡ của các cấp chính quyền địa phương, người Rơ Ngao làng Đăk Tăng nhận ra những sai trái và không theo tà đạo Hà Mòn, quay về với cuộc sống đời thường. Và, từ đó cuộc sống người dân nơi đây đã dần dần đổi thay.

Đi giữa đất trời man mác hơi xuân giữa mùa hoa cà phê ngào ngạt hương thơm, tôi như nghe được nguồn mạch của sự sống nơi đây đang chuyển động mạnh mẽ.

Quanh câu chuyện của dân làng, A Giáp - thôn trưởng thôn Đăk Tăng không giấu niềm vui khi kể về việc trồng cà phê và đưa tôi đi dọc các nương rẫy cà phê ngút ngàn. Cây cà phê ở đây bám sát mép nước lòng hồ, tươi tốt và đang mùa bung hoa trắng muốt.

Tôi cứ tưởng cà phê nông trường đầu tư lắp đặt hệ thống ống tưới và phun sương tự động, nhưng hoá ra không phải vậy.

“Cà phê gia đình mình trồng, không có liên quan gì đến nông trường! Ở làng Đăk Tăng, người dân trồng cà phê được Nhà nước hỗ trợ cây giống, phân bón, máy bơm, ống nước. Nhà nước hỗ trợ 7 máy bơm cho người dân trong làng rồi. Gia đình mình cũng được hưởng lợi nhiều từ sự quan tâm của Nhà nước” - A Giáp bộc bạch. 

Cà phê A Giáp lắp đặt hệ thống tưới phun sương

Người làng Đăk Tăng nguyên trước đây là ở làng Kà Tu, xã Hà Mòn (Đăk Hà). Do đất đai bị ngập lòng hồ, được Nhà nước quan tâm xây nhà, cấp đất sản xuất (mỗi hộ 0,8-1,2ha - tuỳ theo số khẩu) trồng cà phê, năm 2014, 56 hộ dân được đưa sang đây tái định cư lập nên thôn (làng) Đăk Tăng (thuộc xã Sa Nghĩa, huyện Sa Thầy). Từ diện tích đất được cấp ban đầu, cùng với việc tự khai hoang mở rộng thêm, dân làng từng bước hình thành làng Đăk Tăng như ngày nay.

2. Trong câu chuyện thân tình đầu năm, A Giáp nhớ lại khi mới qua đây lập nghiệp, 100% hộ dân đều thuộc diện hộ nghèo. Được sự quan tâm hỗ trợ nhiều mặt của UBND huyện và chính quyền xã Sa Nghĩa, dân làng từng bước ý thức được bổn phận của mình trong việc vươn lên xây dựng cuộc sống mới.

Là thôn trưởng, hơn ai hết, bản thân A Giáp luôn ý thức được điều này. Cũng như nhiều hộ dân trong làng, nhận diện tích đất được hỗ trợ ban đầu, gia đình A Giáp mở rộng khai hoang thêm, trồng được 1,5ha cà phê.

Trong niên vụ vừa qua, gia đình A Giáp có 0,5ha cây cà phê đi vào kinh doanh, diện tích cà phê còn lại đang cho bói. Không tính các nguồn thu khác, chỉ riêng cà phê, gia đình A Giáp thu được hơn 20 triệu đồng. 

Trên thực tế, không phải đợi đến khi cây cà phê cho thu hoạch, bằng phương thức lấy ngắn nuôi dài, gia đình A Giáp còn đầu tư trồng lúa, mì và tự kiếm thêm tiền bằng nghề thợ mộc, thợ xây học được từ thời đi bộ đội, năm 2016, A Giáp là một trong những hộ đầu tiên ở làng Đăk Tăng xin thoát nghèo.   

Trong hành trình vươn lên, tiếp bước A Giáp, nhiều hộ dân trong làng có thu nhập từ cà phê và các loại cây trồng khác, cùng với việc dùng lưới do huyện hỗ trợ đánh bắt cá trong lòng hồ để thu nhập thêm, từng bước thoát được nghèo, có cuộc sống ổn định.

Già làng A Nhum thoát nghèo năm 2017 cũng khẳng định: Dân làng có cuộc sống như ngày nay, bên cạnh sự nỗ lực vươn lên của từng hộ gia đình, là nhờ sự quan tâm hỗ trợ rất lớn của Nhà nước; riêng gia đình tôi trồng được 3ha cà phê. Sang lập nghiệp ở vùng quê mới, dân làng không những được Nhà nước hỗ trợ nhà ở, đất sản xuất mà còn được tập huấn, chuyển giao kỹ thuật trồng cà phê, hỗ trợ thuyền, lưới đánh bắt cá...

Cả già làng A Nhum và thôn trưởng A Giáp đều xác quyết rằng, huyện Sa Thầy hỗ trợ hơn 30 xuồng ghe bằng tôn, gần 100 tấm lưới đánh bắt cá cho dân làng. Lòng hồ rộng, cá nhiều. Kể từ ngày được hỗ trợ ngư cụ, dân làng ai cũng có thể đánh bắt được cá.

Bình quân mỗi ngày, một người dân đánh bắt có thể kiếm được ít nhất là 100 nghìn đồng từ tiền bán cá. Có nhiều hộ như A Chuân, A Biên, A Điệp... giỏi đánh bắt, có thể kiếm được 200-300 nghìn đồng/ngày/hộ. Tháng 3, 4 thời tiết nắng ấm, cá trong lòng hồ thường sinh sôi và lớn nhanh, những hộ này có thể kiếm được 400-500 nghìn đồng/ngày. Con cá không chỉ là nguồn thực phẩm giúp người dân cải thiện bữa ăn mà còn là nguồn thu nhập quan trọng giúp cho nhiều hộ gia đình ở làng Đăk Tăng nâng cao đời sống.

Chỉ mấy mùa xuân sang đây lập nghiệp, người Rơ Ngao khoác lên làng Đăk Tăng “màu áo” mới. “Làng bây giờ đẹp, rộng, thoáng mát hơn làng Kà Tu. Rẫy cà phê ngay tại nhà, bà con không phải đi xa. Bước ra rẫy là hồ, là tìm được con cá. Dù chưa phải đã giàu có, nhưng bây giờ bà con phấn khởi và yên tâm với nơi ở mới” - A Nhum trầm ngâm bên làn khói thuốc và nở nụ cười mãn nguyện, thốt ra những lời gan ruột. 

Ngay cả các cặp vợ chồng trẻ mới tách hộ lập vườn, cuộc sống còn nhiều khó khăn cũng cảm nhận được những ân tình trên vùng đất mới. Ngắm nghía lại căn nhà được huyện hỗ trợ trước Tết Nguyên đán vừa qua, A Sâm không quên cảm ơn Nhà nước, huyện và nguyện sẽ phấn đấu vươn lên xây dựng cuộc sống ấm no. 

Chiều tà, đứng trước mui thuyền của thôn trưởng chèo ra đánh cá lòng hồ, nhìn về hướng làng chài xanh tươi, có mái nhà rông cao chót vót, gió thổi nhè nhẹ đưa hơi nước tỏa lên mát rượi, tôi thấy thật khoan khoái và say sưa ngắm nhìn khung cảnh làng Đăk Tăng đẹp như một bức tranh thuỷ mặc.

A Giáp chèo thuyền ra lòng hồ

Còn gì thi vị bằng nếu kết nối làng chài với các tuyến du lịch tìm hiểu di chỉ Lung Leng, di tích lịch sử điểm cao Chư Tan Kra, điểm cao 1049, 1015, du lịch sinh thái, hang động ở Vườn Quốc gia Chư Mom Ray... Sau khi thăm các thắng cảnh, du khách sẽ về làng chài Đăk Tăng thăm vườn cà phê xanh tươi, nghe tiếng chiêng, trống trầm hùng, điệu xoang mềm mại; nghe hát kể sử thi của người Rơ Ngao mê hoặc lòng người dưới mái nhà rông bập bùng ánh lửa, hay dưới ánh trăng huyền ảo giữa mênh mông sóng nước lòng hồ. 

“Kết nối du lịch - đó cũng là giấc mơ của dân làng chài Đăk Tăng!”- A Giáp thật lòng nói và chia tay tôi trước làn gió mát lạnh hơi xuân. 

Bài và ảnh: VĂN NHIÊN