Rau an toàn và niềm tin

Sự hoài nghi này, mất niềm tin này không phải là không có lý. Nào đâu mỗi lần hô biến rau chợ thành rau VietGAP này mà trong thời gian qua truyền thông nhiều lần lên tiếng và thực tế xung quanh cũng cho thấy có nhiều vụ, việc thực phẩm thật - giả, an toàn - không an toàn lẫn lộn. Rau xanh mơn mởn là sản phẩm của thuốc kích thích tăng trưởng; thịt heo, thịt gà thì tồn dư chất cấm, thịt heo ngâm hóa chất “hô biến” thành thịt bò; ăn tô bún, tô phở thì đủ các loại phụ gia để tạo mùi, tăng độ ngon, độ ngọt.

Vậy mới có chuyện, đánh trúng tâm lý chuộng thực phẩm sạch, bà bán trứng gà chỉ bỏ vài ba chục cái vào chiếc rổ con con, nhà nuôi dùng không hết mang bán bớt nhưng thực ra lấy từ chợ về; không ít trẻ em gùi từng bì rau nho nhỏ kiểu như rau nhà nhưng nguồn gốc chính từ chợ đầu mối. Thỉnh thoảng, truyền thông lại đưa tin ngành chức năng bắt giữ các vụ vận chuyển xương bò, lòng heo không rõ nguồn gốc xuất xứ, thậm chí có dấu hiệu hư hỏng; rồi thông tin sản phẩm này tồn dư chất này, sản phẩm kia tồn dư chất kia. Chuyện đã như thế, nay thêm rau xanh gắn mác VietGAP càng khiến cho người tiêu dùng trở nên soi xét, khó tính hơn khi lựa chọn rau các loại nói riêng, thực phẩm nói chung cũng là thường tình.

Nhu cầu sử dụng thực phẩm an toàn của người dân ngày càng cao. Ảnh: N.P

Để rồi nhằm “qua mắt” những đôi mắt soi xét, khó tính của không chỉ những bà nội trợ mà cả những đấng mày râu vốn “công to việc lớn” ngày càng quan tâm nhiều hơn đến vấn đề thực phẩm sạch thì vẫn có những nông dân, những tiểu thương lại tìm cách lừa gạt một chút, gian dối một chút hòng bán được nhiều hơn, thu được lợi nhuận cao hơn. Và khi sự gian dối ấy bị phát giác, niềm tin bị sụp đổ và hệ quả tất yếu là người tiêu dùng quay lưng với sản phẩm.

Để có được sản phẩm rau an toàn, rau VietGAP, những người nông dân phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt từ chất đất, nguồn giống, cách chăm bón, đến quá trình thu hái, bảo quản. Những năm gần đây, sản phẩm rau an toàn, rau VietGAP của người nông dân trên địa bàn tỉnh dần có đầu ra ổn định hơn trước. Người tiêu dùng quan tâm, tin tưởng và mua sản phẩm nhiều hơn; các trường học cũng đặt mua, đưa sản phẩm rau an toàn vào bếp ăn bán trú. Tuy nhiên, cách các siêu thị, cửa hàng bán rau an toàn không bao xa là các hàng bán rau, củ, quả các chợ bao giờ cũng đông đúc nhộn nhịp hơn. Nói như vậy để thấy trái ngược với những cảnh báo về rau, củ, quả dư thừa thuốc trừ sâu, chất kích thích tăng trưởng, chất bảo quản; trái ngược với nhu cầu rất lớn đối với các sản phẩm rau, củ, quả an toàn, người tiêu dùng vẫn tìm mua và sử dụng các loại rau, củ, quả chưa được kiểm định bày bán la liệt ở các chợ là vì nhiều nguyên nhân.

Rau an toàn vì phải đáp ứng các quy định đòi hỏi người trồng phải dày công chăm sóc, đầu tư nên giá thành cao hơn. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến rau an toàn khó tìm đầu ra trên thị trường. Nhưng, đó chưa phải là cốt lõi. Vấn đề là ở chỗ “thượng đế” bằng mắt thường không phân biệt được đâu là an toàn, đâu là không an toàn; tin tưởng vào các sản phẩm được gắn mác, được bày bán trong cửa hàng cam kết đảm bảo các tiêu chuẩn thì lại bị làm nhái, làm giả.

Hoài nghi, thiếu niềm tin, và trong vòng luẩn quẩn ấy, không ít bà nội trợ mỗi sớm mai lại trở nên lẩn thẩn: Hôm nay ăn rau gì, ăn món gì cho an toàn? Để rồi tự trả lời, cũng thế cả thôi, ra chợ, cần rau gì mua rau đó, mùa nào thức nấy, rau nào cũng xanh non mơn mởn, vào các chỗ trưng biển an toàn vừa đắt, lỡ đâu bị lừa lại mua thêm sự bực mình.

Khi đời sống dần nâng cao, khi nhận thức và mối quan tâm của người dân về chất lượng cuộc sống, chất lượng thực phẩm cao hơn thì nhu cầu sử dụng thực phẩm an toàn nói chung và các loại rau an toàn nói riêng cũng cao hơn trước. Tuy nhiên, vì thiếu đi niềm tin mà người dân vẫn chưa thực sự mặn mà với các sản phẩm rau an toàn được bày bán ở các cửa hàng, siêu thị. Không ít người còn tự đưa ra phương châm, rau an toàn phải chính do mình tự làm ra. Với người dân khu vực nông thôn thì chuyện này dễ bề xoay xở. Còn với người dân khu vực phố thị đành chọn cách loay hoay với đủ các loại thùng xốp nhằm có được mớ rau sạch phục vụ cho nhu cầu ăn uống hàng ngày.

Trong khi “thượng đế” vẫn còn hoài nghi thì câu chuyện gian dối trong cung cấp, tiêu thụ mới đây lần nữa khiến cho sản phẩm rau an toàn gặp khó. Nói xa hơn thì không chỉ là sản phẩm rau an toàn mà người tiêu dùng còn hoài nghi, thiếu đi niềm tin cả với những loại thực phẩm khác cũng rơi vào tình cảnh bị trà trộn, gắn mác, làm giả. Bộ Y tế đã khuyến cáo, mỗi người tiêu dùng phải là một người tiêu dùng thông thái. Tất nhiên để trở thành một người tiêu dùng thông thái không phải là dễ và không phải ai cũng làm được; nhưng điều đầu tiên mỗi người cần quan tâm chính là biết cách chọn lựa thực phẩm. Cùng với đó, các cấp, các ngành tăng cường tư vấn, kiểm tra, giám sát, xử phạt nghiêm minh để từng bước ngăn chặn tình trạng vàng thau, thật giả lẫn lộn, xây dựng niềm tin của người tiêu dùng vào các loại thực phẩm đảm bảo an toàn nói chung, rau an toàn nói riêng - dẫu biết rằng những việc làm này không thể trong ngày một, ngày hai.  

Nguyên Phúc