Giáo dục đạo đức cho học sinh, bắt đầu từ việc nhỏ

Những năm gần đây, còn các biểu hiện mang tính lệch chuẩn đạo đức, lối sống trong học sinh ngày một gia tăng theo lứa tuổi, cấp học: vô lễ với thầy cô, người lớn; quay cóp tài liệu khi thi; nói dối; vi phạm Luật Giao thông đường bộ; xô xát, đánh đập, cướp giật… Thậm chí có một số học sinh sau những buổi học ở trường lại hẹn hò nhau tụ tập nhau lại bàn chuyện đánh đập nhóm này nhóm kia, đua xe ở các điểm vắng khu dân cư… Những vụ đánh nhau giữa nhóm học sinh trường này với học sinh trường kia, hay giữa nhóm lớp này với nhóm lớp kia không chỉ vì cơn bốc đồng nhất thời mà còn có cả sự chuẩn bị, lên lịch kĩ càng chỉ vì những nguyên nhân lãng xẹt như: ghen tuông, đố kị, “cảm thấy khó chịu khi bị liếc nhìn”, “chảnh”…

Điều đáng quan tâm là không ít em tạo cho mình “vỏ bọc” hoàn hảo, tỏ ra ngoan hiền nên khi xảy ra chuyện bố mẹ, người quen không khỏi ngỡ ngàng. Chính vì vậy, các bậc cha mẹ có con đang lứa tuổi học sinh, đặc biệt là từ bậc THCS trở lên - lứa tuổi nhạy cảm có nhiều chuyển biến tâm sinh lý không khỏi lo lắng, kiểm soát lịch trình, mối quan hệ bạn bè và dặn đủ mọi chuyện: chuyên tâm học hành, ngoan ngoãn.

Quan tâm giáo dục đạo đức, lối sống ngay từ bậc mầm non. Ảnh: NP

Nhưng thực tế cũng cho thấy, chỉ phòng ngừa, tránh né không thôi chưa đủ mà lứa tuổi học sinh cần được giáo dục đạo đức, lối sống, trang bị những kỹ năng sống để các em tự nhận thức, hình thành lối sống đẹp, có đạo đức, ý thức tự phòng tránh thói hư tật xấu mới là vấn đề quan trọng.

Không phải ngẫu nhiên mà trong hầu hết các trường học đều có câu “Tiên học lễ, hậu học văn”, nghĩa là học sinh phải học lễ nghĩa trước, sau đó mới học văn hóa. Nói cách khác không phải đến tận bây giờ mà từ xa xưa giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh đã được đặt lên hàng đầu vì xét cho cùng, đạo đức, lối sống nếu không được rèn luyện từ nhỏ sẽ khó hình thành được nhân cách tốt.

Kể những câu chuyện đẹp, những người tốt, việc tốt ở xung quanh để các em học tập, làm theo. Ảnh: NP

Nên cùng với “dạy chữ”, chú trọng nhiều đến tỷ lệ học sinh giỏi, học sinh tốt nghiệp, đỗ đại học cao, Chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm năm học mới 2022-3023 quan tâm đến “dạy người”, dạy đạo đức, lối sống cho học sinh để thực hiện đảm bảo mục tiêu cốt lõi mà ngành Giáo dục hướng đến là đào tạo một thế hệ trẻ trọn vẹn cả tài lẫn đức. Đó nhiều khi không phải là những bài lý thuyết dài dòng, kể lể mà có thể bắt đầu từ những việc nhỏ, từ tình yêu thương, sự quan tâm của người thầy, người cô, của người bố, người mẹ. Những việc hàng ngày xung quanh các em, từ những câu chuyện người thật, việc thật ở địa phương sinh sống, những tấm gương của các bạn học sinh ngay trong cùng trường; là lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống ngay trong các buổi ngoại khóa, trong giảng dạy các môn học chính khóa như Giáo dục công dân, Ngữ văn, Lịch sử… để gieo trong lòng các em những hạt mầm của đạo đức, lối sống đẹp. Nội dung không cần quá cầu kỳ, đơn giản chỉ là những bài học nhẹ nhàng về tình gia đình, ơn thầy cô, nghĩa bạn bè; là ý thức chấp hành nội quy, kỷ luật của nhà trường; là tinh thần trách nhiệm biết chung tay góp sức xây dựng tập thể lớp, tập thể trường vững mạnh; là những bài học về lòng bao dung, sự chia sẻ, thương yêu, đùm bọc; biết cách tránh xa các tệ nạn xã hội, biết cách từ chối những lôi kéo, rủ rê làm việc xấu, hành động sai; là đức tính trung thực, nói không với các hành vi gian lận, mà cụ thể với học sinh là gian lận trong thi cử.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, con người đang bị chi phối bởi nhiều làn sóng văn hóa trên toàn cầu và đi cùng với những mặt tích cực tất yếu cũng tạo ra sự thay đổi, sự lệch chuẩn về giá trị đạo đức, lối sống, đặc biệt là thế hệ trẻ. Bởi vậy, “dạy người” - giáo dục đạo đức, lối sống cho các em với phương châm “mưa dầm thấm lâu” để hình thành nhân cách tốt vẫn luôn là việc làm cần thiết mà ngành Giáo dục quan tâm trong bối cảnh hiện nay.                            

Nguyên Phúc