Chuyện kể Ia H’Drai

Lâu lắm tôi mới có dịp trở lại Ia H’Drai. Những ngày tháng 3, nắng cứ vàng quánh lại, làm săn da mặt, và trong hơi thở thoang thoảng hương vị của các loài thảo mộc.

Chạy xe qua những vạt cao su vươn lá non rào rạt, tôi nhớ đến những ngày từng mầm cây non nớt được vun trồng, chăm sóc, run run đón nắng và gió; nhớ những ngày chia ngọt sẻ bùi trên vùng biên này.

Trong biên niên sử của vùng đất này, có những chặng dài lê thê chìm trong giấc ngủ sâu giữa đại ngàn. Kể cả nhiều năm sau giải phóng, vùng đất Ia H’Drai vẫn còn hoang vu, thuộc xã Mô Rai, huyện Sa Thầy.

Quá trình “đánh thức” vùng biên giới xa xôi nhưng giàu tiềm năng phát triển cây công nghiệp, năng lượng tái tạo (thủy điện, điện mặt trời, điện gió) bắt đầu từ tháng 12/2013, khi một phần diện tích và dân số của xã Mô Rai được tách ra để thành lập thêm 3 xã Ia Dom, Ia Đal và Ia Tơi.

99% hộ dân huyện Ia H'Drai đã được sử dụng điện lưới. Ảnh: TH

Anh Nguyễn Văn Lộc- Chủ tịch UBND huyện đầu tiên (sau này làm Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, mới nghỉ hưu) vẫn còn nhớ như in những ngày tháng cùng Ban Chỉ đạo Nam Sa Thầy của tỉnh khảo sát, nắm bắt tình hình thực tế, báo cáo Huyện ủy và Tỉnh ủy, để có cơ sở hoạch định những bước đi tiếp theo.

Đúng là lửa thử vàng. Khi ấy, đại ngàn Mô Rai (đang thuộc huyện Sa Thầy) hoang vu lắm. Đêm về mắc võng nằm rừng, anh Lộc và cộng sự luôn đau đáu trong lòng những câu hỏi: Đường xa dặm thẳm, thiên nhiên khắc nghiệt như thế, hoang vu như thế, sức người có trụ nổi không?   

Nhưng rồi các anh đã vượt qua tất cả nhờ được truyền lửa bởi quyết tâm đánh thức vùng biên giới Mô Rai của các đồng chí lãnh đạo tỉnh; được thôi thúc bởi khát vọng về một tương lai tươi sáng hơn cho huyện miền núi, biên giới.

Tiếp đó là chuỗi ngày luồn rừng lội suối, vạch cây tìm lối để khảo sát, xác định các điểm dân cư đầu tiên. Từ mông lung đại ngàn, hình hài huyện mới Ia H'Drai được những "kiến trúc sư" ngày ấy "vẽ" nên từ những "nét bút" đầu tiên là thành lập thôn, rồi thành lập xã. Mất tròn 4 năm.

Ngày 11/3/2015, lịch sử vùng đất này sang trang mới, với việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 890/NQ-UBTVQH13 về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Sa Thầy để thành lập huyện Ia H'Drai.

Khi thành lập, huyện Ia H'Drai đứng trước muôn vàn khó khăn. Trước hết, đây là địa bàn biên giới; dân cư thưa thớt, chủ yếu là công nhân của các nông trường cao su, ở xa trung tâm xã, có nơi 40-50km (như thôn 9, xã Ia Tơi; thôn 8, xã Ia Đal; làng thanh niên lập nghiệp, xã Ia Dom); có nơi chưa có đường ô tô, phải đi bằng đường sông.

Bên cạnh đó, hạ tầng cơ sở nghèo nàn, gần như là con số không, với mạng lưới giao thông rất khó khăn, hầu hết là đường đất, đường mòn. Điện lưới (đường dây 35kV của doanh nghiệp) chỉ đến được một số điểm dân cư, còn lại hầu hết là không có điện.

Giáo dục, y tế gần như là "vùng trắng". Hệ thống trường lớp, giáo viên tuy có nhưng thiếu, đặc biệt là cấp mầm non và tiểu học chưa đến được các điểm dân cư; các trạm y tế thiếu nhân lực và thiết bị.

Một khó khăn nữa là đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động rất thiếu, điều động từ nhiều sở ngành, địa phương về, vì vậy, phải thực hiện kiêm nhiệm, kiêm chức giữa các cơ quan đảng và chính quyền.

Nhưng với ý chí, nghị lực và quyết tâm, đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức huyện Ia H'Drai đã vượt qua, nhanh chóng ổn định đời sống, bộ máy tổ chức, bắt tay vào triển khai nhiệm vụ với quyết tâm cao nhất.

Tiềm năng du lịch từng bước được khai thác. Ảnh: T.H

Ngay trong năm 2016, Ia H’Drai đã đạt được những kết quả đáng kể. Thu ngân sách trên địa bàn đạt 19,67 tỷ đồng; tổng giá trị sản xuất nhóm ngành nông-lâm-thủy sản ước đạt 340,3 tỷ đồng; nhóm ngành công nghiệp - xây dựng đạt 103,4 tỷ đồng.

Những năm sau đó, Ia H'Drai tiếp tục vững bước đi lên, đạt những kết quả quan trọng trên mọi lĩnh vực.

Năm 2024, kinh tế tiếp tục tăng trưởng ổn định, tổng giá trị sản xuất ước thực hiện cả năm là 9.400 tỷ đồng, tăng 4,44% so với cùng kỳ. Thu ngân sách huyện cả năm ước thực hiện 478.108 triệu đồng, đạt 155,36% dự toán tỉnh giao đầu năm.

Cơ cấu kinh tế chuyển dịch  tích cực, với sự bứt phá của công nghiệp - xây dựng (chiếm 72,61%). Lĩnh vực nông, lâm nghiệp, thủy sản ổn định, chiếm tỷ trọng 24,04%; thương mại - dịch vụ có bước phát triển rõ rệt; tiềm năng du lịch từng bước được khai thác.

Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng không ngừng được cải thiện, nâng lên. Công tác giảm nghèo đạt kết quả tích cực, với tổng số hộ nghèo giảm còn 3,99% tổng số hộ; tổng số hộ cận nghèo giảm còn 4,88% tổng số hộ. Y tế, giáo dục, văn hóa đều có bước phát triển vượt bậc.

Điển sáng là đến nay đã có 2/3 xã (Ia Dom và Ia Tơi) đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó, xã Ia Dom được công nhận đạt chuẩn xã nông thôn mới nâng cao vào tháng 1/2025; có 20/21 thôn đạt chuẩn nông thôn mới vùng đồng bào DTTS.

Hệ thống chính trị được củng cố, kiện toàn; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Đội ngũ cán bộ, công chức trưởng thành trong gian khó, có tinh thần trách nhiệm cao, có ý thức tu dưỡng, rèn luyện, gần dân, sát dân, nắm chắc tình hình ở cơ sở.

Diện mạo của huyện đã khởi sắc; mạng lưới giao thông được đầu tư mở rộng, nâng cấp, nhựa hóa, một số tuyến đường chính đi lại thuận tiện cả 2 mùa mưa nắng; điện - đường - trường - trạm cơ bản đáp ứng yêu cầu, thể hiện rõ nét bước phát triển của Ia H'Drai.

Đặc biệt, khu trung tâm huyện được đầu tư khang trang, mang dáng dấp đô thị vùng biên với nhiều công trình kiến trúc đẹp, hiện đại. Nhiều khu vực dân cư mới được hình thành với nhà cửa khang trang, tạo nên sức sống mới của vùng biên.

Và từ những con đường, những ngôi nhà, những vạt cao su, những rẫy cà phê, những mô hình kinh tế đang ngời sức sống, ngời khát vọng vươn lên kia có thể nhận thấy rất rõ một Ia H'Drai đã chuyển mình.

Bộn bề, tất bật đấy, nhưng hồ hởi, vững vàng, và mạnh mẽ!

Thành Hưng