Cải thiện Chỉ số phát triển con người

Anh A Hải ở xã Tê Xăng, huyện Tu Mơ Rông thoát nghèo, có thu nhập ổn định nhờ phát triển sâm Ngọc Linh. Ảnh: NP

Trước hết là cải thiện về thu nhập. Thu nhập bình quân đầu người của Kon Tum tăng qua các năm, với 88,6 USD năm 1992 lên khoảng 1.990 USD năm 2020 (tăng gấp 22,5 lần). Khi mới thành lập lại tỉnh, tỷ lệ hộ đói, nghèo của toàn tỉnh trên 65%; đến năm 2005 toàn tỉnh không còn hộ đói và đến năm 2020 tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 10,29% tổng số hộ trong toàn tỉnh. Trong điều kiện một tỉnh miền núi bộn bề khó khăn, những con số “biết nói” này cho thấy sự nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh trong việc cải thiện hạ tầng xã hội và chất lượng cuộc sống. Hạ tầng giao thông, lưới điện, thông tin, truyền thông, giáo dục, y tế, khoa học, công nghệ, văn hóa, thể thao, du lịch được đầu tư hoàn thiện. Năm 2020, có 99,3% hộ gia đình sử dụng điện; 100% thôn có điện; trên 89% hộ gia đình ở nông thôn được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh quan tâm triển khai nhiều mô hình khuyến nông chuyển giao các tiến bộ kĩ thuật trong sản xuất; kịp thời hỗ trợ các nguồn vốn tín dụng chính sách đến từng hộ gia đình, đặc biệt là các hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số, qua đó từng bước cải thiện điều kiện sống và tạo thuận lợi cho người dân trong đầu tư sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế gia đình.

Tỉnh luôn quan tâm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh vùng DTTS. Ảnh: NP

Cùng với cải thiện thu nhập, chỉ số thành phần tri thức (giáo dục) cũng có sự phát triển vượt bậc. Đối với một tỉnh có trên 50% đồng bào dân tộc thiểu số, việc nâng cao chất lượng dạy và học là điều kiện tiên quyết nâng cao dân trí, tạo ra sự thay đổi toàn diện trong nếp nghĩ, để thay đổi bền vững cách làm. Qua bao năm những rào cản về nhận thức, về chuyện đói – no, về những xa xôi, cách trở do địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt… ảnh hưởng không nhỏ đến con đường đến trường của các em. Bởi vậy, những năm qua, các cấp, các ngành, đặc biệt là ngành Giáo dục tỉnh đã đầu tư mở rộng hệ thống trường lớp, nâng cao chất lượng đội ngũ, nâng cao chất lượng dạy và học, triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ của Nhà nước cho các em học sinh dân tộc thiểu số... Từ chỗ tỷ lệ mù chữ trong độ tuổi 15-25 là trên 46% vào năm 1995; đến năm 2000, Kon Tum được công nhận phổ cập giáo dục tiểu học và xoá mù chữ và đến năm 2010 là tỉnh đầu tiên ở khu vực Tây Nguyên được công nhận đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở.

Công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân ngày càng được nâng cao. Hệ thống y tế công lập đổi mới, sắp xếp tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp, thu gọn đầu mối nhằm tăng cường, tập trung các nguồn lực, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh cho nhân dân. Ngành Y tế tỉnh đã triển khai mới hàng trăm dịch vụ kỹ thuật trong khám chữa bệnh tại các bệnh viện tuyến tỉnh, huyện và các kỹ thuật cao trong khám, chữa bệnh được đẩy mạnh. 100% xã, phường, thị trấn được công nhận đạt Bộ tiêu chí Quốc gia về y tế xã giai đoạn 2011-2020. Công tác phòng chống dịch bệnh được triển khai quyết liệt, các dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm được kiểm soát. Với việc nâng cao năng lực chăm sóc sức khỏe nhân dân, tuổi thọ trung bình của người dân trên địa bàn tăng lên đáng kể. Theo Niên giám thống kê tỉnh Kon Tum năm 2020 tuổi thọ trung bình của người dân đạt 67,7 tuổi, tăng 1,5 tuổi so với năm 2015 (66,2 tuổi).

Dù đã đạt được những kết quả như vậy nhưng cũng phải thẳng thắn nhận thấy rằng, mức độ tăng và tốc độ tăng chỉ số HDI của tỉnh còn chậm. Mặc dù điểm số tăng nhưng thứ hạng HDI của tỉnh không thay đổi trong 5 năm, các năm 2016, 2017, 2019, 2020 xếp thứ 58/63 tỉnh, thành; năm 2018 xếp thứ 60/63 tỉnh, thành. Bên cạnh đó, so sánh HDI cả nước, thì điểm số Kon Tum vẫn ở mức thấp, ví dụ như năm 2020 cả nước là 0,706, thì Kon Tum 0,640.

Con người là trung tâm, là mục tiêu, là động lực của sự phát triển. HDI, thước đo tổng hợp sự phát triển con người trên các phương diện, tạo ra cái nhìn tổng quát về sự phát triển của một tỉnh: con người là trung tâm của sự phát triển; con người là mục tiêu của sự phát triển; nâng cao vị thế của người dân; chú trọng việc tạo lập sự bình đẳng cho người dân về mọi mặt; tạo cơ hội để lựa chọn tốt nhất cho người dân về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa. Bởi vậy, dù đã đạt được những kết quả đáng khích lệ trong điều kiện của một tỉnh miền núi nhiều khó khăn nhưng cần phải tiếp tục nỗ lực để cải thiện thứ hạng, điểm số chỉ số HDI của tỉnh là hết sức cần thiết. Trong đó vấn đề trước mắt là cả hệ thống chính trị và người dân cùng quyết tâm, chung sức thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI (nhiệm kỳ 2020-2025) mà mục tiêu tổng quát đã nhấn mạnh nội dung: “nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và mức sống của nhân dân”.               

Nguyên Phúc