Ðể báo chí cạnh tranh “sòng phẳng” với mạng xã hội

Sự trỗi dậy mạnh mẽ của mạng xã hội đã đặt ra những thách thức lớn đối với báo chí. Ảnh: S.C

Chỉ thị số 43- CT/TW ngày 8/4/2020 của Ban Bí thư về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam trong tình hình mới” nhận định: “Báo chí có nguy cơ bị truyền thông xã hội chi phối, lấn át, gây ra nhiều tác hại”.

Thực tế cho thấy, mối quan tâm của công chúng đối với báo chí cũng có xu hướng giảm. Lý do bắt nguồn từ sự tiện lợi, cung cấp thông tin nhanh, rộng, sâu của mạng xã hội. Trước đây, đưa tin là “độc quyền” của báo chí, thì ngày nay, mạng xã hội đưa tin nhanh hơn.

Tốc độ lan truyền thông tin chóng mặt, khả năng tương tác cao và sự đa dạng về nội dung là lợi thế để mạng xã hội thu hút một lượng lớn người dùng, đặc biệt là giới trẻ. Với mạng xã hội, bất cứ ai cũng có thể thành “nhà báo không phải trả tiền”, nếu chỉ xét ở nghĩa cung cấp thông tin cho công chúng.

Mạng xã hội có thể cung cấp mọi thông tin, từ những thông tin ảnh hưởng đến đời sống của nhiều người như động đất, bão lũ, hỏa hoạn, tai nạn giao thông bạo lực, tội phạm. đến những điều nhỏ nhặt bình thường nhất trong cuộc sống riêng tư mỗi người.

Có thể nói, sự trỗi dậy của mạng xã hội đã đặt ra những thách thức chưa từng có đối với báo chí. Tuy nhiên, khi các cơ quan báo chí đẩy mạnh số hóa, chuyển đổi số lại cho thấy, báo chí có thể hợp tác và cạnh tranh “sòng phẳng” với mạng xã hội, để cùng tồn tại và phát triển.

Sở dĩ nói vậy vì trên thực tế, giữa báo chí và mạng xã hội có sự tác động qua lại lẫn nhau. Báo chí tác động thường xuyên, hàng ngày, hàng giờ, hàng phút đến mạng xã hội và ngược lại, mạng xã hội cũng tác động liên tục và mạnh mẽ đến báo chí.

Trước hết, báo chí và mạng xã hội là nguồn đề tài, nguồn tư liệu cho nhau. Nếu như các bài báo mang tính thời sự cao sẽ nhanh chóng trở thành đề tài bàn luận và chia sẻ trên mạng xã hội thì ngược lại, những thông tin, tư liệu phong phú trên mạng xã hội cũng là nguồn tham khảo, gợi ý phong phú và vô tận đối với các nhà báo.

Nguồn thông tin được lưu chuyển giữa báo chí và mạng xã hội. Báo chí sử dụng, thẩm định, phát triển nguồn thông tin từ mạng xã hội và mạng xã hội chia sẻ, quảng bá, bàn luận, thẩm định các tác phẩm báo chí đã được đăng tải.

Báo chí vẫn đóng vai trò quan trọng là phương tiện truyền thông chủ lực, thiết yếu dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội. Ảnh: SC

Trong quá trình tương tác qua lại với mạng xã hội, báo chí còn thực hiện việc định hướng, điều chỉnh thông tin trên mạng xã hội. Thông tin từ mạng xã hội lại mang tính cá nhân, chưa được kiểm chứng và nhìn chung là được lan truyền theo kiểu “một đồn mười, mười đồn trăm”. Báo chí khẳng định vị thế là nguồn tin đáng tin cậy, khi tiếp nhận, xử lý, kiểm chứng và tổ chức lại thông tin thì thông tin từ mạng xã hội mới trở nên đáng tin cậy.

Đặc biệt, hiện nay, việc sử dụng và tích hợp mạng xã hội vào báo chí là một trong những xu hướng phát triển mới của báo chí truyền thông hiện đại. Đa số các cơ quan báo chí hiện nay đều có tài khoản và trang trên các nền tảng mạng xã hội để tiếp cận độc giả.

Như Trung tâm Truyền thông tỉnh Kon Tum đã tạo lập, quản lý, vận hành thành công các trang Fanpage trên Facebook, các tài khoản Youtube, Tiktok; tổ chức livestream các sự kiện trên hai nền tảng Fanpage và Youtube.

Nhưng muốn cạnh tranh “sòng phẳng” với mạng xã hội, báo chí phải làm khác mạng xã hội. Trong đó, yêu cầu hàng đầu là tập trung vào giá trị cốt lõi của báo chí, đó là đảm bảo tính nhanh nhạy, chính xác, khách quan và chất lượng của thông tin.

Nghĩa là, cần đổi mới nội dung, tạo ra những nội dung chất lượng cao, độc đáo, đáp ứng nhu cầu của độc giả. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để phát triển sản phẩm, nhất là sử dụng các công cụ kỹ thuật số để tạo ra trải nghiệm đọc báo hấp dẫn hơn.

Đa dạng hóa hình thức, không chỉ dừng lại ở chữ viết mà còn kết hợp với hình ảnh, video, đồ họa, âm thanh để tạo ra các sản phẩm báo chí hấp dẫn.

Tiếp theo, có thể sử dụng những công nghệ của mạng xã hội để làm báo, tương tác hai chiều; tận dụng mạng xã hội để tiếp cận đối tượng độc giả trẻ, tăng tính tương tác và mở rộng phạm vi ảnh hưởng. Bạn đọc có thể tương tác trực tiếp với các bài báo, đưa ra bình luận, chia sẻ thông tin thông qua các trang Fanpage, các tài khoản Youtube, TikTok của cơ quan báo chí.

Bên cạnh đó, mạng xã hội có thể được sử dụng để quảng bá nội dung của báo chí, thu hút thêm độc giả. Ví dụ, khi các sự kiện quan trọng, những vấn đề thu hút sự quan tâm của dư luận bắt đầu điễn ra, trong khi phải chờ đợi diễn biến và kết quả mới đưa tin, bài phản ánh, thì cơ quan báo chí có thể sử dụng mạng xã hội của chính mình để “thông báo” về sự kiện, vấn đề đó, nhằm tạo sự quan tâm của công chúng dối với sản phẩm chính được đăng tải sau.    

Như vậy sẽ tăng khả năng tiếp cận độc giả, tạo ra trải nghiệm liền mạch cũng như nâng cao mức độ tương tác cho người dùng, giữa mạng xã hội với các loại hình báo chí, như báo in, báo điện tử.

Cuối cùng, dù trong bối cảnh nào thì báo chí vẫn đóng vai trò quan trọng là phương tiện truyền thông chủ lực, thiết yếu dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội. Vì vậy, cùng với đẩy mạnh khai thác, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ, vẫn cần chú trọng nâng cao chất lượng, đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, năng lực công tác cho những người làm báo.  

Sông Côn